Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Wiadomościpodstawowe
Szerokośćgeograficzna(ϕ)jesttokątzawartymiędzypromieniemkuliziemskiej
wpunkciePapłaszczyznąrównika.
Kąttenuważanyjestzadodatni,jeżeliPleżynapółnocodrównika,aujemny,gdyP
leżynapołudnieodrównika.Szerokośćgeograficznąliczysięodrównikawkierunkubie-
gunów.Szerokośćgeograficzna(ϕ)zmieniasięod00do+900dlapółkulipółnocnejiod
00do–900dlapółkulipołudniowej.Wszystkiepunktypołożonenadanymrównoleżniku
mająjednakowąszerokośćgeograficzną.
Długośćgeograficzna(λ)jesttokątzawartymiędzypłaszczyznąpołudnikapocząt-
kowego(zerowego)apłaszczyznąpołudnikaprzechodzącegoprzezpunktP.
Długośćgeograficznąliczysięod00do3600lubteżodpołudnikazerowegona
wschód—od00do+1800inazachód—od00do–1800.Punktypołożonenakuli
międzybiegunamiiznajdującesięnatejsamejpołowiełukupołudnikamająjednakową
długośćgeograficzną.Południkiirównoleżnikitworząnapowierzchnikulisiatkęgeogra-
ficzną,którajestsiatkąortogonalną,ponieważpołudnikiirównoleżnikiprzecinająsiępod
kątemprostym.
Jeżeliprzyjmiemyelipsoidęobrotowązapowierzchnięodniesienia,określeniepoło-
żeniadowolnegopunktuPjestpodobnejaknakuli.
SzerokośćgeograficznąpunktuPnaelipsoidzieobrotowejoznaczasięsymbolemB;
jesttokątzawartymiędzynormalnądoelipsoidywpunkciePapłaszczyznąrównika.
Normalnatanieprzechodziprzezśrodekelipsoidy,zwyjątkiempunktówleżącychnarów-
nikuinabiegunach.Szerokośćgeograficznąnaelipsoidzieliczymypodobniejaknakuli.
DługośćgeograficznąnaelipsoidzieoznaczasięsymbolemLiliczysiętaksamojak
wprzypadkukuli(λ).WspółrzędnąBnazywasięszerokościągeodezyjną,awspółrzędną
L—długościągeodezyjną.Siatkapołudnikówirównoleżnikówtworzynapowierzchni
elipsoidysiatkęgeograficznąortogonalną.
Przyjmującpłaszczyznęzapowierzchnięodniesienia,położeniepunktówmożebyć
określonezapomocąukładuwspółrzędnychprostokątnychlubukładuwspółrzędnychbie-
gunowych.
Współrzędneprostokątnexiy
WspółrzędneprostokątnexiysąodległościamipunktuPoddwuprostychprze-
cinającychsiępodkątemprostym.Prostetenosząnazwęosiwspółrzędnych,apunkt
przecięciaprostychjestpoczątkiemukładuwspółrzędnych.Ośwspółrzędnychx,zwana
osiąodciętych,jestskierowananapółnoc,aośwspółrzędnychy,zwanaosiąrzędnych,
jestskierowananawschód.Kierunekpółnocnyosixiwschodniosiyprzyjmujesięjako
dodatnie.Kątzawartymiędzydodatnimkierunkiemosixadanymkierunkiem,liczonyod
osixwprawo(zgodniezkierunkiemwskazówekzegara),nazywasięazymutemioznacza
symbolemA.
Należyzwrócićuwagę,żeoznaczenieosiwspółrzędnychjestodwrotneniżwukładzie
współrzędnychprostokątnych,przyjętymwmatematyce.
Osieukładuwspółrzędnychdzieląpłaszczyznęnaczteryćwiartki.Wukładziegeode-
zyjnymćwiartkite(rys.1.4)oznaczasięwprawo(zgodniezruchemwskazówekzegara),
przeciwnieniżwukładziematematycznym.
