Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JERZYMADEJSKI
WPolsceniepodległejregionalizmzostałużytydocelów
bardziejkonkretnych,któremożnaodnaleźćpouroczymimgieł-
kamifrazesów:stałsięmianowicieoliwąmającąłagodzićtarcia
narodowościowenaKresach.Zasadybezwzględnegoasymilo-
waniaBiałorusinów,Litwinów,zasadypięściwstosunkudo
mniejszości,jakoniecelowewpaństwiezawierającymwswoich
granicachtychmniejszościwielkąliczbę,zostałyzkonieczności
zarzucone20.
Czyzagrożeniaminęły?Niekoniecznie.Zmieniałasiępolityka(pań-
stwowa,regionalna,samorządowa),niebezpieczeństwapozostały.Wna-
szymopracowaniutezagadnienia,naprzykładziejednegogatunku,
badaArkadiuszKalin(Literaturajakobedekerwaspekcieideologiczno-
-propagandowym-powojennypolskireportażliterackio„ZiemiachOd-
zyskanych”).
SurowyosądpolitykizmiędzywojnianieprzeszkodziłMiłoszowi,
byonsamstałsięjednymznajważniejszychpraktykówinteoretyków”
nowoczesnegoregionalizmu(weseistyce)orazjednymztychpisarzy,
którzystworzyliwspółczesnągeoliteraturęiautobiogeografię21.Dość
wspomniećoDolinieIssy,oRodzinnejEuropieczyopóźnychwierszach
tegopoety.WartoteżprzypomniećsłowasędziwegoMiłosza,którynie
tylkoanalizowałwtrybieautobiograficznymswójstosunekdoWilna
idoLitwy,aletakżeukazywałsposobypowojennegoprzeżywania
historii:
Jakoobserwatorliteraturypolskiejzauważyłem,zarówno
wpoezji,jakwprozie,jakbardzotrwałajesttraumawygnania
zmiejscrodzinnych,choćbytobyłymiejscawspominanetyl-
koprzezrodzicówalbodziadków.Zarazemjednakwystępuje
zjawiskotrudnedoteoretycznegoujęcia,złożoneiuczuciowo
powikłane.Jesttopróbaznalezieniawłasnychkorzeniwno-
wymmiejscu,przeznawiązaniemyślowegokontaktuzludź-
miminionymi,kiedyśchodzącymipotychsamychulicach.
PolakwGdańskunp.stoiwobeckulturyniemieckiejnawar-
stwiającejsięwciąguwieluwiekówiobecnejwkażdymar-
chitektonicznymszczególe.Dobrze,jeżelijestonwielbicielem
20
C.Miłosz,Sensregionalizmu[1932],w:RegionalizmliterackiwPolsceś,dz.cyt.,
s.157–158.
21
E.Rybicka,Homogeographicus.Miłoszatopografieiautobiografie(rekonesans),
w:CzesławaMiłosza„północnastrona”,red.M.Czermińska,K.Szalewska,Gdańsk2011,
s.35.
14
