Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ryc.6.Wiercenieobrotowezestatku„JoidesResolution”
ChoćcelprojektuMOHOLE–dotarciedonieciągłościMoho–niezostałosiągnięty,uzyskanoniezwyklecenneinformacje
obudowiednagłębokichczęścioceanów.Wwielumiejscachprzebitowarstwęosadówidotartodomagmowychskałichpodłoża.
KontynuacjąprojektuMOHOLEbyłrealizowanywlatach1968–1975projektgłębokomorskichwierceńDSDP(
DeepSeaDrilling
Project
),apóźniej,wlatach1975–1983,międzynarodowyprogramwierceńoceanicznychIPOD(
InternationalProgrammeofOcean
Drilling
).Łączniewykonanoponad1000wierceńgłębokomorskich,uzyskującok.100kmrdzenia.Począwszyod1983
r.głębokomorskiewierceniabyłykontynuowanewramachprogramuzpokładówstatków„GlomarExplorer”i„JoidesResolution”.
Wynikiwierceńpotwierdziłyzasadniczeróżnicewbudowiemiędzyskorupąoceanicznąaskorupąkontynentalną.Pozwoliłyteż
nastwierdzenie,żenajstarszymiosadamiwoceaniesąosadyjurajskie.Wkonsekwencjipowstałzasadniczyparadoks,żedno
współczesnychoceanówjestmłodszeniżoceanświatowy.Paradokstenmógłbyćrozwiązanytylkoprzyzałożeniu,żedno
oceanicznesystematyczniesięodnawia.Znalazłotowyrazzarównowhipotezieekspansjidnaoceanicznego,jakiwteoriitektoniki
płyt.
Poznawaniebudowygeologicznejdnaoceanicznegoodsamegopoczątkumiałoznaczenienietylkopoznawcze,aleiutylitarne.
Nadnieoceanuipodnimznajdująsiębowiemogromnebogactwamineralne,któreczłowiekchciałoddawnawykorzystywać,ale
niemógłsiędonichdostać.Oczywiście,najbardziejsprzyjającymregionemoceanudladziałalnościgórniczejsąobszaryszelfowe,
przylegającebezpośredniodolądu.Natychobszarachmożnabyłosięspodziewaćkontynuacjizłóżmineralnychwystępujących
naprzyległychlądach.PierwsząpodmorskąkopalniąbyłakopalniawęglakamiennegouwybrzeżySzkocji,powstałaok.350lat
temu.Odtejporypowstałowielepodobnychkopalńeksploatującychnietylkowęgielkamienny,aleirudyżelaza,miedzi,nikluczy
cyny.Podmorskiekopalnieznajdująsięm.in.wJaponii,Australii,Turcji,naTajwanie.Szybyeksploatacyjnetychkopalńznajdująsię
nabrzegulubteżbiorąpoczątekzusypanychnamorzusztucznychwysp.
Zewszystkichdziedzingórnictwamorskiegonajwiększąkarieręzrobiłogórnictwowęglowodorów.Początkowoobiektem
zainteresowaniabyłypodmorskieczęścizłóżwystępującychnalądziewKalifornii,nadZatokąMeksykańską,MorzemKaspijskim
inadjezioremMaracaibo.Wartoodnotować,żepionieremwykorzystaniapodmorskichzłóżwęglowodorówbyłpolskiinżynier
igeolog,WitoldZglenicki,któryjużw1846r.przedstawiłplaneksploatacjipodmorskichzłóżropyzwysputworzonychprzez
zasypywaniepłytkichzatokMorzaKaspijskiego.Wpoczątkowymokresieeksploatacjizłóżpodmorskicheksploatacjęprowadzono
główniezpomostówwychodzącychdalekowmorzelubteżusypywanosztucznewyspy.
Poważnymkrokiemnaprzódwpodmorskimgórnictwiewęglowodorówbyłozastosowaniestacjonarnychplatformwiertniczych.
PorazpierwszyzastosowanojewUSAnapoczątkuXXw.Pierwszeplatformybyływykonanezdrewna.Drewnianeplatformy
stosowanonajeziorzeMaracaibowWenezueli.Późniejzaczętostosowaćkonstrukcjestalowe.Podkonieclat50.ubiegłegowieku
pojawiłysiępierwszeplatformywyposażonewewłasneurządzeniawiertnicze.Platformystacjonarneszybkoznalazłyuznanie
wcałymświecie.Wykorzystywanewcoraztrudniejszychwarunkachmorskichspowodowałyszybkipostępwichudoskonalaniu.
NajwięcejplatformstacjonarnychznajdujesięwZatoceMeksykańskiej.Największymzagrożeniemsądlanichhuragany,które
mogąwyrządzićpoważneszkody.Abyzminimalizowaćryzyko,przedzbliżającymisięgroźnymihuraganamiprzerywasię
eksploatację,azałogiewakuujesięnaląd.Naobszarachobardzotrudnychwarunkachmeteorologicznych,takichjakMorze
Północne,stosujesięciężkieplatformyzżelazobetonu.ZkoleiplatformyuwybrzeżyAlaskimusząbyćwytrzymałenanaciski
pokrywylodowej,któramożetamosiągaćgrubość2m,atakżemusząbyćodpornenaniskietemperatury.
Opróczplatformstacjonarnychpowszechniewykorzystujesię,szczególniedowierceńposzukiwawczych,autonomiczne
jednostkiwiertnicze.Pierwszatakajednostkapowstaław1949r.izastosowanojądowierceńnawodachZatokiMeksykańskiej.
Autonomicznejednostkiwiertniczemogąbyćróżnegotypu.Częśćznichtoplatformyzanurzalne,osadzanenadniemorskim
naczaswiercenia.Innetoplatformypółzanurzalne(ryc.7),dostosowanedopracywnajcięższychwarunkachmorskich.Teostatnie
mogąbyćkotwiczonelubteżmogąniemiećlinkotwicznychibyćutrzymywanewstałejpozycjiprzezsystemśrubnapędowych.
Wierceniamogąbyćwreszciewykonywanezestatkówwiertniczych.Pierwszymstatkiemtegotypubył„GlomarChallenger”.
