Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SPÓRONORMATYWNEPODSTAWYESTETYKI
29
iepoceosiągnęłysukcesorazuznanieekspertówipubliczności.Jeślieste-
tycymająświadomośćzmiennościnormartystycznychiestetycznych,
jeślizdająsobiesprawę,żeperiodycznieiprawidłowodochodzićmusido
konfliktumiędzypanującyminormamianowąsztukąiżewkonflikcie
tymzwyciężaprędzejczypóźniejnowasztuka,totakrozumiananorma-
tywnośćestetykiniestanowiżadnegozagrożeniadlatwórczościartystycz-
nejiniepowinnabyćuznawanazasłabośćestetyki.Świadomośćkulturo-
wejróżnorodnościihistorycznejzmiennościpowinnachronićprzed
stosowaniemregułpoetykiArystotelesawobecdramaturgiiXXw.,kano-
nówwłoskiegomalarstwarenesansowegowobecikonprawosławnych,
normpoezjineoklasycznejwobecpoezjiromantycznej,kanonóweuropej-
skiejoperywobecoperychińskiejitp.
Zewzględunarozumienienaturynormisiłyichobowiązywania
należywięctakże,jaksądzę,odróżniaćradykalnąnormatywnośćestetyki
monistycznej(uznającejjedenideałestetyczny,jedenwzorzecartystycz-
ny,jedenstyl,jedentypwartościartystycznejorazjedenmodelpercypo-
waniadzieła)iabsolutystycznejodumiarkowanego(łagodnego)normaty-
wizmuestetykipluralistycznej,uznającejrównowartościowośćodmiennych
tradycji,stylówikonwencjiartystycznychorazróżnychtypówwartości
artystycznychiestetycznych.
Normatywnośćestetykitradycyjnejniezawszebyłagrzechemwobec
sztuki.Niebyłanimzpewnościąwtedy,gdysztukatakjakwGrecjianty-
cznejrozumianabyłajakowytwarzanierzeczyzgodniezprzyjętymi
regułami.NiebyłateżnimwiekicałeażdoXVIIIstuleciawłącznie,kiedy
totacynajwybitniejsiartyścijak:LeonardodaVinci,Durer,Lessingiinni
samiustalalinormy,któremiałyobowiązywaćwsztuce.Rozumienie
sztukijakotwórczościzaczętołączyćzesztukąnadobredopierood
XIXw.Uporczywieprzypisywanyestetyceradykalnynormatywizm,który
mógłbystanowićautentycznezagrożeniedlaswobodytwórczości,wcale
niejestkoniecznąiistotnącechątejdyscyplinyiznacznieczęściejwystę-
pujewkrytyceartystycznej.Prawdąjestnatomiast,żewwiększościfilo-
zoficznychteoriisztukiwystępująelementywartościowaniaorazzawarte
sąimplicitezałożenianormatywne.Kryteriawartościowaniaestetycznego
inormyestetycznesąpowiązanewzajemnie,nieznaczytojednak,że
możnajeidentyfikowaćzesobą.Normyestetycznejakotakieorazfakty
ichprzestrzeganialubodchodzeniaodnichsązawszekryteriamiwartoś-
