Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Istotasamorząduterytorialnego
13
nychwewłasnymimieniuinawłasnąodpowiedzialnośćorazwyposażonywmaterialne
środkiumożliwiającerealizacjęnałożonychnaniegozadań
2
.
Wliteraturzeprzedmiotuistniejąróżneteorieorazujęciasamorząduipolityki
lokalnej.Dwa–wdużymstopniuprzeciwstawne–podejściato:lokalizmiteoria
wyborupublicznego
3
.
Koncepcjalokalizmuzawierasięwpoglądzie,żefundamentalnącechąsamorządu
jestdyfuzjawładzy,którastajesiędziękiniejbardziejdostępnaizarazembardziej
elastyczna,przezcosprzyjapodejmowaniudecyzjiwróżnychspołecznościach
lokalnych.Wefekcieczłonkowiesamorządu,uwzględniajączróżnicowane,lokalne
potrzeby,preferencjeiproblemy,mająmożliwośćbardziejefektywnego–wporów-
naniuzwładzącentralną–zdobywaniazaufaniaspołecznościlokalnej.
Teoriawyborupublicznegoopierasięnatomiastnazałożeniu,żeoptymalnym
mechanizmemalokacjidóbripodejmowaniadecyzjijestrynekorazżeadministracja
publiczna,którejczęściąjestrównieżsamorządlokalny,obarczonajestpoważnymi
wadami,m.in.nadmiernegowzrostuwydatkówpublicznychorazzwiązanegoznim
rozrostubiurokracji.Jednocześnieobowiązującemechanizmydemokratycznebardzo
słabowskazująrzeczywistepreferencjeipotrzebymieszkańców,wefekcieadministra-
cjadbaprzedewszystkimoswojewłasneinteresy.Stądsamorządylokalnesą
nieefektywne,marnująśrodkiimajątendencjędoponoszenianadmiernychwydat-
ków.Bytemuprzeciwdziałać,koniecznejestkontraktowanieusługpublicznych
upodmiotówprywatnych,atymsamymtworzenierynkutychusługorazredukcja
budżetusamorządowegoizatrudnienia.
Samorządnośćterytorialnawjejobecnymkształciejestwistocieuwarunkowana
historycznie.Wszczególnościjestefektem:
•niecentralizacjiwładzypublicznej,
•decentralizacjiwładzypublicznej.
Pierwszyznich,występującym.in.wAngliiiSzwecji,jesttypowydlapaństw,które
nieprzeszłyetapumonarchiiabsolutnejizachowałytradycjęsilnegosamorządu
terytorialnego,działającegowukształtowanychprzezwiekijednostkachpodziału
terytorialnego.Drugi,występującywwiększościkrajóweuropejskich,jestrezultatem
stopniowegoprzekazywaniakompetencjiwładzcentralnychnaszczebellokalny
iregionalny,przyzachowaniu–przynajmniejczęściowym–dualizmuadministracji
terytorialnej(samorządowejirządowej),samorządowychorganówstanowiących
iwykonawczychoraznadzorunaddziałalnościąsamorząduterytorialnego.
Przyokreślaniukompetencjisamorząduterytorialnegopowstajedylemat:naile
samorządterytorialnymareprezentowaćinteresogólnonarodowy,anailelokalny.
Wpierwszymwypadkudokonujesięwyborówopcjinapodstawiekryteriówpolitycz-
2
Por.F.Schnapp,Samorządjakoelementpolitykiporządkupaństwowego,,,SamorządTerytorial-
ny’’1991,nr7–8,s.4orazZ.Niewiadomski,Samorządterytorialny–istota,[w:]M.Chmaj(red.),
SłownikSamorząduTerytorialnego,UMCS,Lublin1997,s.188.
3
G.Stoker,Teoriesamorząduipolitykilokalnej,[w:]P.Swianiewicz(red.),Wartościpodstawowe
samorząduterytorialnegoidemokracjilokalnej,Municipium,Warszawa1997,s.19oraz23–26.
