Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.Społeczeństwopóźnejnowoczesności
przezKarolaMarksa,MaxaWeberaczyGeorgaSimmelaorazpierwszepokolenie
badaczyzkręguteoriikrytycznej,któranajwyraźniejmanifestowałasięwramach
takzwanejszkołyfrankfurckiej.Sięgnęwięcdoteoretykówreprezentującychróżne
nurtymyśleniaoprocesachspołeczno-kulturowychobecnychwnowoczesnych
społeczeństwach.Uzasadnieniemwyborukoncepcjiwymienionychmyślicielijest
tezaJanaPakulskiegomówiąca,żespołeczeństwopóźnejnowoczesnościjestprze-
jawemintensyfikacjitrendówzapoczątkowanychwfazienowoczesnościistanowi
wprawdzieswoiste,aletylkoprzedłużenienowoczesności(Pakulski2009,s.252).
Zanimzatemzaczniemymówićopóźnejnowoczesności,należyprzyjrzećsię
niejakojejpoczątkom,którezwiązanesąznowoczesnąfaząrozwojuspołecznego.
TensposóbmyśleniaowspółczesnościjestrównieżobecnywanalizachUlricha
Becka(2002),Anthony’egoGiddensa(2002)czyScottaLasha(2009),którzytak
zwanąponowoczesnośćuznajązanicinnegojakintensywnąfazęnowoczesności.
Drugimcelembędzieprzybliżeniedwóchkonkurencyjnychniejakowizjipóźnej
nowoczesności.Jednaznichzwiązanajestwłaśniezteoriąkrytyczną,rozwijaną
przezkolejnepokoleniebadaczyzwiązanychzeszkołąfrankfurcką,wśródktórych
pierwszoplanowąpostaciąwydajesięJürgenHabermas.Drugawizjazwiązanajest
zewspomnianątradycjąteoretycznąmówiącąozachowaniuciągłościmiędzynowo-
czesnościąateraźniejszościąuosabianąmiędzyinnymiprzezdorobekAnthony’ego
Giddensa,UlrichaBeckaczyScottaLasha.
Wreszcietrzecimcelembędziepróbauchwyceniatychelementówcharakte-
ryzowanychkoncepcji,którepozwalająusytuowaćzjawiskoruchówspołecznych
wkontekściemoichrozważań.Innymisłowyszczególniebędziemnieinteresował
tenwątekomawianychwizjiteoretycznychspołeczeństwapóźnejnowoczesności,
któryegzemplifikujeprocesywyjaśniającewspółczesnąaktywnośćruchówspo-
łecznych,zwłaszczanowychruchówspołecznych.
Nauzasadnienietakiejlogikiwywoduskładasiękilkaprzyjętychzałożeń.Po
pierwszeruchyspołecznąsąaktoraminawskrośnowoczesnymi(współczesnymi),
wsensiewpływu,jakimająnakierunkirozwojuspołeczeństw,stającsięgłównymi
wyrazicielamipodmiotowościzbiorowejwXXiXXIwieku.Podrugie,chociaż
odgrywająznaczącąrolęwkreowaniudrogi,którązmierzająspołeczeństwa,to
sposóbichfunkcjonowania,relacjezotoczeniem,sposóbwyrażaniasięicelesą
równieżwypadkowązmian,ogólnierzeczujmując,wewnątrzspołecznych.Potrzecie,
abyzrozumieć,jakiegorodzajusąpodmiotamiijakiefunkcjepełnią,konieczne
jestusytuowanieichwkontekścieszerszychprocesówspołecznychikulturowych
współczesności.Temusłużyćmająrozważaniazawartewtymrozdziale.
Chciałbymrównieżdodać,żeobokopisanegotumodelunowoczesnościobec-
negowłoniekapitalizmubyłyrównieżpróbyrealizowaniajegoalternatywnejwersji
podpostaciąsocjalizmu.PrzezniespełnapółwiekuznacznacześćEuropyiświata
starałasiępowielaćtakiwłaśniewzorzecnowoczesnościrozwijanywoparciu
okoncepcjęDfałszywejmodernizacji”(fakemodernity)(Sztompka1993,s.137),
24
