Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
Style,modi,fazy
WSTĘP
11
11
natokirównoległelubskupionewokółposzczególnychproblemówizjawisk.
Narracje,czyraczejsegmentyksiążki,trzebapodkreślić,niepodlegająceli-
niowejhistoriisztuki,nieukierunkowanenarzekomostałyrozwójczypo-
stęp4.Innymisłowy,prezentacjaistniejącychoboksiebiedziełwokreślonym
czasiejestzgodnazprzekonaniemoniesekwencyjnościzjawisk.Dominujący
wksiążceaspektformalnypowodujeskupieniesięnamorfologiiitypologii
architektury,przyledwieszkicowymzarysowaniukontekstów–historyczno-
-politycznego,społecznego,ekonomicznego.Teuwzględniająautorzyinnych
opracowańarchitekturygotyckiej.
„Romantycznypostulat”jednościstylowejepokizastępowanybywadziśplura-
listycznympojęciemstylu,obecnielepiejwyjaśniającymproceshistorycznoar-
tystyczny.W„stylu”danegoczasupodkreślasięraczejróżniceiprzeciwień-
stwa,anawetskupiagłównezainteresowanienazjawiskachmarginalnych.Jeśli
wgotyckiejarchitekturzeNiemiecniedostrzegasiędziśjednego„systemu”,lecz
liczne,przenikającesięwzajemnie,wktórychramachpowstałydziełanajbar-
dziejsamodzielne5–totezdobyczemetodologicznewjeszczewiększymstop-
niumożnaodnieśćdozabytkówpolskich.Precyzyjnierozróżnianeprzezdaw-
nychbadaczy„stopnie”(fazy)styloweostatniosięrozluźniły;naprzykładwraz
zodwrotemodmyśleniasystemowegozakwestionowanowrozwojuarchitektu-
ryniemieckiegogotykuetapjegokonsolidacji.Unikasiębłędnegooceniania
bogactwamiejscowejtradycjiartystycznejwkategoriachtakzwanegozaawan-
sowaniastylistycznego,postępowościistosunkudoprzodującychośrodków
europejskich.
Jednakmimokryzysupojęćstylowych,trwającegowhistoriisztukijuż
dobrepółwieku,kategoriagotykupozostajeoperatywnyminiezastąpionym
narzędziem,użytecznymzarównowwydzieleniu–nawetnapodstawiecech
drugorzędnych–materiałuzabytkowego,jakiwjegoszczegółowszymzróż-
nicowaniu.Tunarzucasięzasadniczypodziałnagotykipóźnygotyk,dobrze
czytelnyzwłaszczawmałopolskiejarchitekturze,takjakwNiemczech,odoko-
łopołowyXIVwieku,mniejwsztukachplastycznych,możepoprostutakże
4Por.A.Ziemba,SztukaBurgundiiiNiderlandów1380–1500,t.1,Sztukadworuburgundz-
kiegoorazmiastniderlandzkich,Warszawa2008,s.15.
5N.Nussbaum,GermanGothicChurchArchitecture,NewHaven–London2000,s.12–13.
