Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
dlatego,żeichrozwójnastąpiłznaczniepóźniej.Wszelkieinneperiodyzacje,
zwłaszczagdybyaspirowałydołącznegoujęciaarchitekturyorazmalarstwa
irzeźby,byłybyraczejaprioryczne.
WodróżnieniuodrecepcjiwNiemczechniebyłowPolscefazywłączania
dobudowlipóźnoromańskichposzczególnychelementówgotyckichzterenów
Francji:ostrołukówifilarówprzyporowych,maswerków.Takżeprzeciwnieniż
wNiemczechbudowniczowiepracującywPolscenieuczylisięaniniepracowa-
liuprzednioweFrancji.Wykształconywtymkrajunowyprogramartystyczny
niedotarłdoPolskiwgłównejpostacikatedralnej.Pewnymparadoksemjest,
żezwiastunemisynonimemnowegosposobubudowaniastałasięarchitektura
cystersów,programowokontestującychoszałamiającebogactwopółnocnofran-
cuskiegogotykukatedralnego.Podobnienastępna,mendykanckafalakonte-
stacjiestetycznejmiaławPolscecharakterinnyniżwkrajachzachodnich,
ponieważnieobecnośćgotykukatedralnegoiwogólesłabenasyceniekrajuar-
chitekturąocechachgotyckichczyniłyfranciszkanówidominikanówmimo-
wolnymi,jeśliniepionierami,topropagatoraminowegostylu.
Niemalrównocześniezostatnimidziełamifazyklasycznejipromienistej
(rayonnant,weFrancji1230/1240–1270),ajeszczeprzedkońcemXIIIwieku
rozpocząłsięznaczniedłuższy,wchodzącygłębokowXIVwiek,modusreduk-
cyjny.Zjawiskofazyredukcyjnejobejmujenietylkouproszczenieklasycznego
modelukatedralnego,zaniechaniezasadharmoniiitektoniki,aletakżekorzy-
staniezinspiracjiprzedgotyckichlubwczesnogotyckich,zwłaszczatam,gdzie
brakowałofazygotyckiejlubwystąpiłaonawpostaciosłabionej.
Ujawnionywtakzarysowanejperiodyzacjibrakprecyzjichronologicznej
iporządkulogicznegoodzwierciedlawpewiensposóbzłożonąrzeczywistość
architektonicznąEuropyŚrodkowo-Wschodniej.WodniesieniudoPolskipo-
dejmowanoniewielepróbuporządkowaniachronologicznegoiusystematyzo-
waniamorfologicznego.Przyczynależałanietylkowbrakusubtelniejszych
analizposzczególnychbudowli,aletakżewnierozpoznawaniurównoczesnego
występowaniakilkustylówczyraczejmodusów.
Jeszczejedenczynnik–polityczny–warunkowałrozwójarchitektury
wPolsce,gdzie,podobniejakwNiemczech,brakowałoprzezdłuższyczascen-
tralnejwładzy,mogącejpropagować(nawzórFrancji)określonymodelstylowy
wcelachkonsolidacjipolitycznej.SkorowNiemczechgotyknieosiągnąłzakre-
suispójnościwłaściwejarchitekturzefrancuskiej,towPolscetymbardziejbył
ograniczonydopojedynczychbudowlilubgrupbudowliiichregionalnych
repetycji.
