Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
WiekXIII
4.Henryków,kościół
Cystersóww2.poł.
XIIIw.
dozmianykoncepcjinanowocześniejszą.Wpierwszejfazie,ogranicywyznacza-
nejnapademmongolskimw1241roku,mimowspólnegofundatora,nierozwi-
janoosiągnięćkonstrukcyjno-stylistycznychTrzebnicy,leczwybranoinnysche-
mat–IIIbudowliwCiteaux(1193),choćuproszczonyzapośrednictwemfiliacji
środkowoniemieckich(Ebrach).Zrozwiniętegoprogramutrzynawowegoikapli-
cowegochóruzhalowymobejściemzrazuzrealizowanotylkopołączonezesobą
cztery„kaplice”południoweiczęśćpodpórkaplicwschodniejipółnocnej.„Ka-
plice”sąotwartearkadamidownętrzaipołączonezesobą,comożesugerować
formęzdwojonejnawybocznej.Napierwotnyzamysłniskiejhali(zniecopod-
wyższonąnawąśrodkową)wskazująsłużkiwnarożachchóruigłowicawpołu-
dniowymnarożuobejścia,umieszczonanapoziomieokoło8–9m.Sklepieniom
żebrowymtowarzysząpóźnoromańskiegłowicekielichowe,częściowozdekora-
cjąroślinnąporównywanąztąwkatedrzebamberskiej.Wdrugiej,wczesnogo-
tyckiejbazylikowejkoncepcjikościoła23przekształceniekwadratowegowpier-
wotnymzamyśleprzęsłaprezbiteriumnaprostokątnespowodowałorezygnację
zkaplicwschodnich.Wąskieprostokątneprzęsłanawbocznychkorpusuozna-
czałyporzucenieromańskiegosystemuwiązanego(choćjednoramiętranseptu
zachowałojeszczeprzestarzałyukładkwadratowy,nakrytysklepieniemsześcio-
dzielnym).WHenrykowie(apóźniejwchórzekatedrywrocławskiej,Lubiążu
iinnychkościołachwrocławskich)zaniechanojużprzemiennościmateriałuwra-
machjednejformy;kamieniaużytotylkodoczęścistrukturalnych,aniejako
przekładkiwżebrzeczykolumnie.Poukończeniukorpusupodwyższonościany
23E.Łużyniecka,Architekturaklasztorówcysterskich.Filielubiąskieiinnecenobiaśląskie,
Wrocław2002,s.131–133;H.Kozaczewska-Golasz,RozwójkościołówhalowychnaŚląsku
wXIIIw.,[w:]Monumentaconservandasunt.KsięgaofiarowanaProfesorowiEdmundowiMałacho-
wiczowiwsiedemdziesiątąpiątąrocznicęurodzin,Wrocław2001,s.147–149.
