Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prezentowaneturozważaniamożnabyzatem,idąc
zagłosemsymetriiianalogii,nazwaćmetafizycznąteorią
względności.Podobniebowiemjakwfizycznejteoriiwzględ-
ności,chodziwnichwgruncierzeczyoto,cobezwzględne,do
czegojednakmożnadotrzećjedyniezapośrednictwemtego,
corelatywne.Uwagataprowadzidoostatniejkwestii,którą
chciałbymwtymmiejscuporuszyć,amianowiciedotego,
jakmająsięprezentowaneturozważaniadoróżnychwersji
relatywizmu.Istniejąwmoimprzekonaniudwapodstawowe
typyrelatywizmu.Pierwszytorelatywizmwodniesieniu
doczegoś,drugitorelatywizmwodniesieniudowszyst-
kiego.Pierwszyrelatywizmzatemtoteza,żepewnewłasności
sąwrażliwenazmianykontekstuiukładuodniesienia,
aprzytymwwieluprzypadkachniemapodstaw,byjakiś
kontekstczyukładodniesieniauznaćzauprzywilejowany
wtymsensie,żerozważanawłasnośćukazujesięwnim
taką,jakąjestnaprawdę.Drugirelatywizmjestuogólnieniem
pierwszego,głosibowiem,żewszelkiewogólewłasności
sąwrażliwenazmianyukładuodniesieniaiżenigdynie
dasięwskazaćuprzywilejowanegopunktuwidzenia.Moje
stanowiskowobecobuwersjirelatywizmunajkrócejmożna
wyrazićtak,żezgadzamsięzpierwszymiodrzucamdrugi.
Akceptujępierwszytyprelatywizmu,tj.tezę,żepewne
własnościwykazujązmiennośćwzależnościodkontekstu
iukładuodniesienia,gdyżjestonawłaściwiebanałem.Jako
takaniejestteższczególniedoniosłafilozoficznie.Banałem
przestajebyćwtedy,gdyokazujesię,żewzględnościąnazna-
czonesąwłasnościpowszechnieuchodzącezaabsolutne:
przestrzeńiczas,prawda,własnościirelacjematematyczne
itp.Zarazemjednakstajesięonawtychprzypadkachproble-
matyczna,pojawiasiębowiempodejrzenie,iżwzględność
jesttujedyniepozorem,wynikłymzpowierzchownegorozu-
mieniaodpowiednichwłasności.Prawdamożewydawać
sięwzględna,gdyżzależnieodprzyjętegojęzykaizałożeń
20
