Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
37
nąwtryktrakanatomiastzawszemożnazrzucićwyłącznienanieszczęśliwyrzutkośćmi.
Perski„nard”wędrowałnietylkośladamipodbojuArabów.JeszczeodPersów
przeszedłdoGruzjiitamgratajestdodzisiajżywa,podobniejakwświeciearabskim.
WkawiarniachwTbilisinietylkoludziestarzy,aleimłodzigrywająwtryktraka;jest
towłaściwiegranarodowawspółczesnychGruzinów.
ZGruzjitryktrakpodbiłobszaryAzjiŚrodkowej,dotarłdopółnocnychIndiiitusię
zatrzymał.Hindusiznalijużwówczasiuprawialiswojewłasnegry,choćinne,leczpo-
pularnejużitradycyjne.Indiitryktrakpodbićniezdołał.
Wkażdymrazietryktrakokazałsiętrwalszyodimperiumrzymskiego.Imperium
upadło,a„ludusduodecimscriptorum”pozostałaiweWłoszech,iwHiszpanii.Gdy
doobydwutychkrajówdotarływpływymuzułmańskie,nastąpiłospotkanierzymskiej
„ludustabularum”iperskiego„nardu”-dwubliskichkrewnych,dwurozdzielonych
braci.Niepierwszewdziejachgry.JeszczezRzymu„ludustabularum”powróciła
przecież,jakograjużrzymska,doGrecji.
WeFrancjigrywanowtryktrakaznaczniewcześniejniżwczasiesiódmejiósmej
wyprawykrzyżowej,którebyłyorganizowaneprzezLudwikaŚwiętego,zaciętegowro-
gatejgry.FrancuzipoznaligręjużwXIw.,byłarozrywkąrycerzypierwszejwyprawy
krzyżowej.
Gdzieijakniepatrzeć,potwierdzasięprzekonanie,żetryktraktowarzyszyrozwo-
jowicywilizacjiikulturyeuropejskiej.Nietylkoeuropejskiejzresztą.Specyficznąro-
lępełnigrawtryktrakawJaponii(nazywanatamsunorokulubsugoroku),jestmia-
nowicienietylkogrątradycyjną,lecztakżeuniwersalną.
Tradycjesugorokusąbardzostare.PodkoniecVw.n.e.wKoreigrywanopo-
wszechniewgręzwanąchobo(odmianęperskichnard).ZapanowaniacesarzaBuret-
su,choboprzywędrowałodoJaponiiistałosięznanepodnazwąsugoroku.
Wkrótce,bozaledwiepostulatach,sugorokuspotkałlospodobnydolosutryktra-
kawEuropie-grastałasiętakpopularna,iżtrzebabyłojejzabronić.Oficjalnyzakaz
grywsugorokuwydałcesarzJito(panowałwlatach686-696n.e.).Nicto,oczywiście,
niepomogło,wsugorokugrywanodalej,dorabiającdogryidojejplanszyswoistąmi-
tologię:planszępodzielonona„jang”i„jin”(obszarymęskiikobiecy),wyznaczono
naniejrejonyniebaiziemi,piony,symbolizowałygodzinydniainocy(stądwiadomo,
żebyłoichpodwanaście,niepopiętnaście,jakwPersji).Kościoznaczałysłońce
iksiężyc.Nawetrozmiaryplanszydogrybyłyaluzjądotrzydziestutrzechnajważniej-
szychbóstwbuddyjskich.SugorokustałosięgrąuniwersalnąwJaponii,takjakwEu-
ropiegrawgęś.Naplanszydosugorokugrywanowdziesiątkiisetkicoraztonowych
gier,doraźniewymyślanych,stwarzanychnarok,natydzieńlubtylkonajednąroz-
grywkę.Prostaplanszadajenieskończeniewielemożliwości.Tworzeniecoraztono-
wychwariantówgryjestświetnągimnastykąumysłową,asamobyczajginącąjuż,nie-
stety,częściąjapońskiejkultury.
Znajdowalisięitacy,którzypróbowalitradycjesugorokuratować.W1910r.profe-
sorTsuboiwTokiozałożyłligęgrającychwtryktraka,amatorówiapostołówgry.Liga
miaławówczasokołoczterdziestuczłonków,aleokazałasięmniejtrwałaniżgra,której
miałastrzecibronić.Dziśligajużnieistnieje,awsugorokugrywająwJaponiidalej.
DoPolskitryktrakprzywędrowałzNiemiec.JanStanisławBystrońwswoich
„DziejachobyczajówwdawnejPolsce”cytujekilkawierszyz„Niepróżnującegopróż-
nowania”Kochowskiego,mówiącychotym,jakto:
