Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Haptyczność:historiapojęciaorazstanbadań
35
przedmiotóworazichrozciągłościwprzestrzeni.Wyróżniatakżetrzy
fazyrozwojusztukistarożytnej:haptycznąpowiązanązreliefamiegip-
skimi,haptyczno-optycznądostrzeganąprzezniegowreliefiegreckim
orazoptycznąprzypisanąreliefomrzymskim34.Fazapierwszacechuje
sięnajwiększymdążeniemdoczystozmysłowegoujęciaobiektywnej,
indywidualnejmaterialnościrzeczyiwskutektegomożliwienajwiększą
płaskością.Reliefyegipskiepowinnopostrzegaćsięzbliska,ponieważ,
oglądanezdaleka,sprawiająwrażeniepłaskichipozbawionychżycia.
Natomiast,gdysiępodejdziebliżej,płaszczyznyzyskująnażywotności,
ażdomomentu,gdysięwkońcupoczujesubtelnośćmodelunkuwpeł-
nymwymiarze,dotykającichczubkamipalców35.Zmysłdotykujest
wtejfazieprowokowanywszelkimimożliwymiśrodkami36.Postrzega
sięztakbliska,żewszystkiekonturyicienieznikają37.Wsztucegreckiej
wmiejscejednejpłaszczyzny,jakabyłauEgipcjan,wkraczakilkapłasz-
czyzn,zjednoczonychgrąpółcieni38.Półcieniedziałająjednakzarówno
haptycznie,ponieważdzieląiizolująfiguryorazposzczególnepłasz-
czyzny,jakioptycznie,gdyżteelementytakżezsobąłączązapomocą
modelunku39.Zachodzitutajprocesprzechodzeniaodhaptycznejlinii
konturowejdogłębokichoptycznychcieni,któreswojeapogeumosią-
gająwfazietrzeciej,czyliwsztucerzymskiej.Zostatecznymprzejściem
doujęćoptycznychibarwnychwiążąsię,zdaniemRiegla,dwarodzaje
zjawisktowarzyszących40.Popierwsze-oddalenie,wrazzktórymhap-
tycznamaterialnośćrzeczyustępujeichkolorystyce,adoświadczenia
zmysłudotykunienarzucająsięjużwidzowibezpośrednio-okuofe-
rowanajestmożliwośćzajęciasięwrażeniamibarwnymi.Toodwróce-
niesięodbiorcyodpojedynczej,wyizolowanejformywiedeńskihisto-
ryksztukinazywaFernsicht-odległymwidokiem,wprzeciwieństwie
doNahsicht-widokubliskiego,zktóregopostrzegasiętylkohaptyczne,
pozbawionemodelunkuświatłocieniowegofragmentypłaszczyzn.Po-
międzysytuujesięjeszczeNormalsicht-sposóbpostrzeganiazodleg-
łościniebędącejanizbytbliską,anizbytoddaloną.Podrugie-proces
34Wniniejszejksiążceodwołujęsiędowydaniaz1927r.,wktórymnumeracjastronod-
powiadawydaniupierwszemu.Zobacz:A.Riegl,DiespätrömischeKunstindustrie,Wien
1927,s.32-35.
35Tamże,s.32.
36Tamże,s.122.
37Tamże,s.32.
3;Tamże,s.102.
39Tamże,s.102-103.
40Tamże,s.122.
