Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
J.A.Prokopski-HegelKierkegaard.Filozoczno-teologicznakontrowersja
1.EGZYSTENCJALIŚCIWOBECTOTALNOŚCI
SYSTEMUHEGLOWSKIEGO
Większośćkomentatorów,wtymLewSzestow,MartinBuber,MikołajBier-
diajewczyPeterWust-nierzadkobezzastrzeżeń-przyjmujekrytycyzm
KierkegaardaodnoszącysiędosystemuHegla,niejakozapominającodo-
daniuobiektywnejocenyznacznejczęściheglowskiegosystemu2.Innymi
słowy,interpretacjeteodwołująsiędoKierkegaardajakojednegozlepiej
obeznanychkrytykówHeglaijegoepigonów,odnoszącsięzazwyczajdo
uczynionegoprzezeńzastrzeżenia,dotyczącegobrakuwłaściwegorozróż-
nieniapomiędzysferąsubiektywnościiobiektywności.Wynikatoznacisku,
jakiKierkegaardkładzienapotrzebierelacjiegzystencjidomyśli,wreszcie
znieustannegopodkreślaniatotalności,aprzeztonierealnościczynierze-
czywistościheglowskiegosystemu3.
Otóż,wśladzaKierkegaardemwieluautorówakcentujejegofilozo-
ficznezałożenie,systemignorujeegzystencję,acozatymidzieintymny
-nazwęgoreligijny-światprzeżyćjednostki.
2
Brakobiektywnejocenysystemuheglowskiego,wprawdziezpozycjiateistycznej,pod-
kreślalirównieżK.MarksiF.Engels:nKrytykaniemieckadojejostatnichusilnychprób
nieporzuciłagruntufilozofii.Choćdalekabyłaodbadaniaswychogólnofilozoficznychzało-
żeń,tojednakwszystkiejejzagadnieniawyrosłynagrunciepewnegookreślonegosystemu
filozoficznego,mianowicieheglowskiego.Nietylkowjejodpowiedziach,alejużwsamych
pytaniachtkwiłamistyfikacja.ItawłaśniezależnośćodHeglasprawia,żeżadenztych
nowszychkrytykównieusiłowałnawetpodjąćbardziejwszechstronnejkrytykisystemu
heglowskiego,jakkolwiekkażdyznichutrzymuje,żewyszedłpozaHegla.Ichpolemika
zHeglemtudzieżjednegozdrugimograniczasiędotego,żekażdyznichwydobywajedną
stronęsystemuheglowskiegoiwłaśniekierujezarównoprzeciwcałemusystemowijak
iprzeciwtymjegostronom,którewydobyliinni.Zpoczątkubranoczyste,niesfałszowane
heglowskiekategorie,jaksubstancjaisamowiedza,późniejkategorietesprofanowanobar-
dziejświeckiminazwami,jakgatunek,Jedyny,Człowiekitd.”.K.Marks,F.Engels,Ideolo-
gianiemiecka,[w:]K.Marks,F.Engels,Dzieła,przeł.K.Błeszyński,S.Filmus,Warszawa
1975,t.3,s.18-19.
3
Natematteologicznych,filozoficznychorazpsychologicznychprzesłanektwórczo-
ściKierkegaarda,atakżejegoznajomościpismHeglaipodstawichkrytyki,zob.T.Kupś,
KoncepcjaegzystencjiSørenaKierkegaardawkontekściefilozofiiniemieckiej,Toruń2004,
s.128-142.