Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Rozdział1.Białoruś–terraincognita?
ObokDBiałejRusi”wźródłachhistorycznychwystępujeteżniekiedy
terminDCzarnaRuś”.NiemieckihistorykUlrichvonRichentalpisał,żepod-
czassoboruwKonstancji(1414–1418)wposelstwieWitoldaznajdowalisię
DksiążętazBiałejiCzarnejRusi”.NapoczątkuXVIIw.wKroniceSarmacji
odnajdujemywzmiankęoRusiBiałej,CzarnejiCzerwonej.Ciekawątezę
wysnułhistorykOlegŁatyszonek:
DKolorowe”nazewnictwowiążesięzazwyczajzterminologiąwłaściwąludom
wschodnim,zwłaszczazoznaczaniemstronświata,atakżepotęgiiszlacheckiego
urodzenia[ł].Jeślijednaknasamympoczątku,wXIIIw.,nazwyDBialiRusini”
iDBiałaRuś”miałyjakiekolwieksymboliczneznaczenie,tonależygoszukaćnie
wDkolorowej”terminologiiiludówstepulubmorza,leczwsymbolicekolorów
Kościołakatolickiego,którejkanonustaliłpapieżInnocentyIII.Wsymbolicetej
kolorbiałyzajmowałmiejscenajwyższe,anazwaDBialiRusini”todlakatolickich
misjonarzyRusiniDdobrzy,przyjaźni”,bouznającyzwierzchnictwopapieskie,
wodróżnieniuodwrogichRusinów–schizmatyków.
WAlbumie(1858–1863)ArtemiuszaWiarygi-Derewskiegozostałzamiesz-
czonywierszDalibógtoArtim,wktórymautorwyrażapogląd,żeróżnice
międzyBiałąRusiąiLitwąniepowinnyprzeszkadzaćwjedności,gdyżoba
regionyłączywspólnahistoria.
NapoczątkuXIXw.niektórzybadaczebyliskłonniużywaćwodniesie-
niudoBiałorusinazwyDKrywija”.JanCzeczotwszóstymtomieswoichPiose-
nekwieśniaczychzamieściłm.in.Słownikkrywickichprzysłowiówzpowiatu
nowogródzkiego.AutoruważałBiałorusinówzaKrywiczów,zaśichjęzyk
zaDkrywicki”,Dsłowiańsko-krywicki”.Jedenzprekursorówbiałoruskiego
ruchunarodowegoWacłauŁastouskiopowiadałsięzawprowadzeniemokre-
śleńDKrywija”iDkrywicki”zamiastDBiałoruś”iDbiałoruski”.Wpóźniej-
szymczasieniektórzydziałaczebiałoruscyrównieżpromowaliDKrywiję”,
którawedługnichpowinnabyłazastąpićnazwęDBiałoruś”.Wychodzono
zzałożenia,żetaostatniapomożenarodowibiałoruskiemuzbudowaćwłasną
tożsamośćnarodowąodmiennąodwschodnichsąsiadów.DKrywija”nawią-
zywaładozwiązkuplemiennego,któregoczłonkowiezamieszkiwaliziemie
Białorusiwśredniowieczu.MitrofanDownar-Zapolskiuważał,żeKrywicze
byligłównąskładowąnarodowościbiałoruskiej,ponieważzamieszkiwali
większośćbiałoruskiegoobszaruetnicznegoiwywarlinajwiększywpływna
kształtowaniecechnarodowychtamtejszegoludu.
Wokresiezaborównapotrzebypolitykibieżącejwładzerosyjskieposłu-
giwałysięinnyminazwami.Wlatach50.XIXw.pojawiłysiępracepoświę-
conehistoriiposzczególnychregionówImperiumRosyjskiego.Ziemiebiało-
ruskieokreślanownichjakoDRuśPółnocną”.Termintenniezostałjednak
przyjętyprzezoficjalnąhistoriografięrosyjską.Stosowanonatomiastinny–
DKrajPółnocno-Zachodni”(guberniewitebska,grodzieńska,mohylewska,
