Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
„Historyka”:wstępdostudiówhistorycznych
takżewymagaścisłegomyśleniaitowstopniuniemniejszymniżwy-
magasiętegonaprzykładodfizyków–teoretyków.Nieznajomośćtab-
liczkimnożenianieświadczyjeszczebowiemoposiadanychzdolnoś-
ciachhumanistycznych.Nieprzypadkiemnarodzinyhistoriijakonauki
poprzedzalogikaifilozofia.
Istnieją,wzasadzie,dwasposobyuprawianiahistorii.Pierwszy
znichpoleganaspisywaniuiuwiarygodnianiulegenduzasadniających
istniejącyporządekspołeczny.Drugizaśtotychlegendburzenie33.Taka
historiazawdzięczaswójautorytetinstytucjompublicznymzaintereso-
wanymwgłoszeniuwłasnejchwałyiniesławyrywali.Najdawniejszym
przykłademsłużątudworscypoeci,genealogowieiheraldycy.Ichauto-
rytetbyłodbiciemautorytetuutrzymującegoicharystokraty.Jakdługo
plemienniwodzowieiichspadkobiercy,królowieimożnifeudałowie
utrzymywaliswąhegemonię,takdługoihistorianiewykraczałapoza
zawartewzawłaszczonychprzezarystokratówmitachwątkifabular-
ne34.Owartościiwiarygodnościprzekazuhistorycznegodecydowała
jegozgodnośćzpanującymidogmatamireligijnymiizetycznymuza-
sadnieniempanującegoporządkuspołecznego.
Historiatakpojmowana—jejprzykłademsąpoematyHomera,
Biblia,indyjskaMahabharataiinneepopejenarodowe—byławytwo-
remstosunkówspołecznych35.Jakdługoatrakcyjnypozostajerodzą-
cyjąsystemspołeczny,takdługoionapozostajeatrakcyjna.Zmienia
sięrozumieniehistoriiwrazzezmianamiporządkuspołecznego.Ele-
mentyhistoriidworskiejżyjąnadal,gdyżnadalżywotnajestsamain-
stytucjadworu(złacinyteż„kuria”)świeckiegolubduchownegoau-
torytetu.Sprzecznościinteresówspołecznychsąnatomiastprzyczyną
ustawicznegokwestionowaniatradycyjnychautorytetów.Przeciwnicy
ryczny”,R.CXIII,2006,s.110:„skoroniewiadomo,jakbyłonaprawdę,jakmoż-
naorzekać,żemojarekonstrukcjabyłabłędna?”
33
Szerzejzob.Poconamhistoria?,tłum.MariaMróz,wstępTadeuszŁepkowski,
Warszawa1985.
34
Spośródlicznychpractraktującychoprzemianiemitówwhistorięzob.zwłasz-
cza:JacekBanaszkiewicz,PodanieoPiaścieiPopielu.Studiumporównawczenad
wczesnośredniowiecznymitradycjamidynastycznymi,Warszawa1986;idem,Pol-
skiedziejebajecznemistrzaWincentegoKadłubka,Wrocław1998.
35
S.Czarnowski,op.cit.,s.99in.
21
