Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiaipolityka.Teoriaipraktykamediewistyki...
danegosystemutworzązazwyczajteorieuzasadniającekonieczność
odrzuceniatradycyjnychautorytetówiwartości.Działalnośćtazmu-
szazkoleistronnikówdotychczasowegoładudoszukanianowychar-
gumentów.Przyczynyzmianwstaniewiedzyospołeczeństwie,wtym
iojegohistorii,tkwiąwięcwprzemianachspołecznejstruktury36.To
historiatworzyhistoryków,anie—wbrewpostmodernistom—histo-
rycyhistorię37.Kronikarzyzawszepoprzedzająpolitycyifilozofowie.
Prawidłowośćtaporazpierwszywznanychnamdziejachuwidoczni-
łasięwczasachstarożytnychsofistów38.
Sofistyka,wedługSłownikawyrazówobcychPWN(Warsza-
wa1971),to„ruchumysłowywGrecjiwVw.p.n.e.charakteryzują-
cysiędemokratycznymidążeniamiorazkrytycyzmemwstosunkudo
uznanychwartościreligijnychietycznych,atakżeustalonegoporząd-
kuspołecznego”.Dalejwywodzisię,żejesttoteż„metodaargumen-
tacjistosowanaprzezniektórychsofistów(działającychwpóźniejszym
okresie),polegającanawykorzystywaniuwieloznacznościsłów,stoso-
waniutrudnychdowykrycianieścisłościiposługiwaniusięsofizma-
tami”.Sofizmatzaś,wedługtegosamegowydawnictwa,to„rozumo-
wanienapozórpoprawne,wktórympopełnionobłądlogiczny,trudny
nierazdowykrycia,nadającypozoryprawdziwościfałszywemutwier-
dzeniu”.Wkonsekwencji„sofista”topotocznie„człowiekświadomie
posługującysięfałszywymiprzesłankami,usiłującyudowodnićrzeczy
nieprawdziwe”,zaśsamasofistykato„posługiwaniesięnieuczciwąar-
gumentacjąwceluudowodnieniafałszywejtezy”.
Ocenaruchuumysłowegosofistówjestzatemdwuznaczna.Trud-
nowięcolepszepotwierdzeniesłusznościpoglądujednegoznich,Pro-
tagorasa,że„okażdejrzeczyistniejądwasądywzajemniesprzeczne”39.
Lekturaprachistorycznychprowadzidowniosku,iżbywająrzeczy,
36
SzerzejMarekCetwiński,Tukidydes,Machiavelli,Soplica.Zestudiównadspołecz-
nąfunkcjąhistorii,„FilozofiaiSocjologia”,t.IV
,Częstochowa1995,s.61–76;idem,
Katowiceigórnośląskaaglomeracjaahistoriografia,w:Katowicew136.rocznicę
uzyskaniaprawmiejskich,podred.AntoniegoBarciaka,Katowice2002,s.15–26.
37
Por.pięknywywódw:JiřiRak,BývaliČechove...Českèhistorickèmýtyastereo-
typy,Praha1994.
38
Osofistachzob.JaninaGajda,Sofiści,Warszawa1989.
39
DiogenesLaertios,op.cit.,s.545.
22
