Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiaipolityka.Teoriaipraktykamediewistyki...
się,abyproponowanyprzezniegoobrazwydarzeńnicodbiegałzbyt-
nioodwiedzyposiadanejprzezodbiorcęinformacji.Zamiaremautora
źródłahistorycznegojestwięczazwyczajstworzenieprawdopodobnej
wersjiwydarzeń.Prawdopodobnejnieznaczyjednak,żebezwzględ-
nieprawdziwej.Zawszewięcnależyokreślić,conadanytematmógł
wiedziećprzewidywanyprzezautoraczytelnik.Odtegobowiemzale-
żyocenazakresumożliwejautorskiejmanipulacji51.
Jednązdrógwiodącychdopoznaniarzeczywistościjest,zdaniem
sofistów,rzetelnewykształcenie,pozwalająceobywatelowiskutecznie
uczestniczyćwżyciupublicznym.Wwarunkachgreckiejdemokracji
przygotowanieobywateladodziałalnościpolitycznejbyłorównoznacz-
nezwyuczeniemgoretoryki.Utożsamieniepolitykazmówcąspowo-
dowałokoniecznośćodejściaoddawnego„sportowego”wychowania
narzeczćwiczeńumysłowych.Natymwłaśnieprzeniesieniuakcentów
polegał,zdaniemMarrou,dokonanyprzezsofistów„przewrótpedago-
giczny”52.NieprzypadkiemtedykonserwatystaKsenofont—jakohi-
storykcałkiempojętnyuczeńsofistów—zarzucałimzaniedbaniefi-
zycznejkrzepyichwychowanków53.
Dobrympolitykiembył,wedługówczesnychpojęć,dobrymów-
ca,taki,którydobierawłaściwesłowaizwrotyprecyzyjnieoddające
myśli.Potrzebypolitycznejpraktykizmusiłyzatemsofistówdopodję-
ciaproblemówjęzyka.ItakjużProtagorasmiałwyróżnićwgramatyce
czasy.ProdikoszKeosznanyzaśbyłzwielkiejbiegłościwużywaniu
synonimów,znajomościetymologiiiścisłościjęzyka.HippiaszzElidy
zajmowałsięgłoskami,rytmemipoetyckimmetrum.Sofiścistworzy-
ligramatykęikrytykęliteracką.Protagorasjakoćwiczenieumysłowe
zalecałwykrywaniebłędówkonstrukcyjnychwdziełachpoetówiwy-
jaśnianiepoetyckichsymboli.ŻartowałsobieztegoPlatonwTeajtecie,
jakobyodgadłto,coHomerwIliadzieukryłpodpojęciem„złotegosznu-
51
Wszystkieteuwagizawierajużchoćbypierwszyzbrzegupodręcznikakademicki
dlastudentówhistorii,np.StanisławKościałkowski,Historyka.Wstępdostudiów
historycznych,Londyn1954,gdziedalszewskazówkibibliograficzne.
52
H.–I.Marrou,op.cit.,s.87.
53
Ksenofont,Podręcznikłowiectwa,w:idem,Wybórpism,opr.JerzySchnayder,Wroc-
ławetc.1966,s.410in.
26
