Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
I.Dylematymetodologicznewspółczesnegojęzykoznawstwadiachronicznego
środowiskukatowickim.Myślę,żedlahistoriijęzykapolskiegoniemainnej
perspektywy.Naprzykładewolucjęsystemugramatycznegowciąż-moim
zdaniem,mimostanowczoprzedwcześnieformułowanychsądówozmierz-
chuczyzgołaśmiercistrukturalizmu(wkwestiiżywotnościstrukturalizmu
zob.Sławiński,2002)-najbardziejadekwatnieopisujewłaśniestrukturalizm.
Wmoimprzekonaniuniemaparadygmatu,którybylepiejwyjaśniłtakie
zmiany,jakrozwójpierwotnego(odziedziczonegozpraindoeuropejszczyzny)
prasłowiańskiego*ū→*yjakoskutekpowstanianowego*ūwwynikumo-
noftongizacjidyftongówtypu*åŭ→*ūczy,byprzywołaćprzykładpoza-
słowiański,ogólnykierunekrozwojujęzykafrancuskiegozłacinygalijskiej,
ilustrującywzajemneuwarunkowanianagruncieróżnychpoziomówbudowy
języka(systemówcząstkowych).Jakwiadomoromanistom,miałytumiejsce
kolejnowynikającejednezdrugichnaskuteksystemowego(strukturalnego)
charakterujęzykanastępującezmiany(procesy):zmiana(podwpływemsub-
stratuceltyckiego)typuakcentułacinyużywanejwGaliiztonicznegonasilnie
dynamiczny,zanik(jakoskutekredukcjiwłaściwychsilnemuakcentowidyna-
micznemu)całychpoakcentowychczęściwyrazów(stądoksytonicznyakcent
współczesnejfrancuszczyzny),wktórychbyłyusytuowanekońcówkifleksyjne,
awięceoipsozburzeniecałegołacińskiegosystemufleksyjnego,wreszcie
zastąpienie(funkcjonalne)końcówekfleksyjnychpozycjąskładniową,czyli
stałośćszykucharakterystycznadlajęzykafrancuskiego.
Akcentującaktualnośćparadygmatustrukturalistycznego,chciałbymjednak
stwierdzić,żewobszarachswojegoniekwestionowanegozastosowaniawinien
onbyćuzupełnionyonowszekoncepcjeteoretyczno-metodologiczne,jakte-
oriazmianfonetycznychHaaga-Żirmunskiego-Zabrockiego(Zabrocki,
1961;zob.teżWalczak,2013)czykoncepcjanieregularnegorozwojufone-
tycznegospowodowanegofrekwencjąautorstwaWitoldaMańczaka(1996),
którą,wbrewopiniiwielulingwistów,osobiścieuważamzakoncepcjęzasadną
(Walczak,2010).
Wobszarzeleksykologiiisemantykimożemysięspodziewać-jakprzewi-
dujeIrenaBajerowa-dominacjiparadygmatukognitywistycznego,aparadyg-
matkomunikacyjnyznajdziezastosowanieprzedewszystkimwobszarzezwiąz-
kówmiędzyewolucjąjęzykaahistoriąspołeczeństwajegoużytkowników(jest
toobszartradycyjnieokreślanymianemzewnętrznejhistoriijęzyka).Związki
tenajlepiejeksponujekoncepcjawspólnotkomunikatywnych.
Kwestiapodstawteoretyczno-metodologicznychwspółczesnejhistoriijęzy-
kapolskiegowymagałabybezspornieobszerniejszego,bardziejszczegółowego
ujęcia.Odkładającjądodalszychprzemyśleńiewentualnegoprzyszłegoprzed-
stawienia,tutajograniczamsię,świadomnieuniknionychuproszczeń,doujęcia,
którezapunktwyjściaprzyjmujepodrozdziałometodologii(mojejwcześniej-
szejpracysyntetycznej(Walczak,2012:106-109;zob.teżWalczak,2016).
