Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dzali”(M.Jemiołowski).Walkipolsko-kozackieskończyłysiętra-
giczniedlajednychidrugich:kozaczyznęzaporoskązlikwidowa-
łaKatarzynaII(1775),aRzeczpospolitąwkilkanaścielatpóźniej
rozebralitrzejzaborcy.
Staropolskiepamiętnikarstwostanowiteżniewyczerpaneźró-
dłowiadomościoKresachwczasiepokoju,ichżyciupowszednim
iodświętnym,opisanych„bezprzysmaczaniaifantazjowania”.
Dowiadujemysięokłopotachgospodarczychirodzinnychszlach-
ty,użeraniusięzpoddanymiiciężarachzwiązanychzestacjo-
nującymiwojskami,odzierżawach,ciągłychprocesachsądowych
isprawachgenealogiczno-heraldycznych,oSapiehach,Radziwił-
łachitp.SzlachtaszaraczkowazPolskietnicznej,niewykształco-
naigospodarującanasłabourodzajnejziemi,emigrowałanaRuś,
WileńszczyznęiBiałoruś.Czytamyobuntującychsięchłopach,
średzkichsejmikach,zaćmieniusłońcaizburzeniuzboruwileń-
skiego,ozabawach,polowaniachizasłużonymodpoczynku(otia
domestica).OdXVwiekutrwałprocesnadawaniaziemikreso-
wejżołnierzom-weteranomkrólewskichoddziałównajemnych.Za
wojskiemiszlachtąciągnęlinawschódchłopiiludnośćrzemieśl-
niczo-kupiecka.Anajwiększewpływyosiągnęłatumagnateria
posiadającaogromnelatyfundia,spolszczonerodykniaziówlitew-
sko-ruskichimożnowładcyrodemzKorony.Prowadzilioninie-
jednokrotniewłasnąpolitykęzpominięciemkrólaisejmu,utrzy-
mywaliwłasnewojskoiwystawnerezydencje.Jednymznajbogat-
szychmagnatówkresowychbyłK.W.Ostrogski,właścicielokoło
100.miastizamkóworaz1300.wsi.Szlachtakresowapowstawała
zprzemieszaniarodówpolskichzlitewskimiiruskimi.
PosłującydoKozakóww1594rokuniemieckidyplomataE.Las-
sotazamieściłwswymdziennikuobserwacjeoUkrainie,Dnie-
przeiKijowie,którypodawnejświetnościstraszyłruinami,ocer-
kwiŚwiętejZofiiiŁawrzePeczerskiej.Francuskiinżynierikar-
tografW.BeauplanzachwycałsięstarożytnościąKijowa,jego
murami,szerokościąwałówigłębokościąprzekopów,starodaw-
nymigrobowcamikrólówruskich,książątiarchimandrytów.In-
teresowałagonaddnieprzańskafauna(jelenie,dziki,stadakoni,
ptactwo),geografiakrajuiwojowanieKozaków,zwyczajeluduru-
skiegoiTatarówkrymskich.ŻycietowarzyskienaKresachregu-
lowałyuroczystościrodzinneireligijne(wedługkalendarzagre-
goriańskiegoijuliańskiego):chrzciny,wesela,pogrzeby,imieniny
iurodziny,odpustyikiermaszeprzykościołachicerkwiach.Do-
brosąsiedzkiestosunkipodtrzymywanoczęstymiwizytamiire-
wizytami,wspólnymibalamiikuligami.T.Jewłaszewski,spol-
19
