Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
dopóźniejszychutworów.Korzystałzwieluźródełhistorycznych,
etnograficznychigeograficznych,kronikpolskich,ruskichili-
tewskich(wsumieponad150.autorów),tworzącdziełoowymia-
rachiścieHomerowych.Napisałdwautworypopolsku,wierszem
iprozą:Opoczątkach...orazwydanądrukiemKronikępolską...3.
PierwszyadresowanygłówniedoLitwinów,ŻmudzinówiRusi-
nówzawierałwięcejfragmentówpoetyckichiurywałsięnawyda-
rzeniach1506roku,brakowałownimdanychopoczątkachPol-
ski.NatomiastKronikapolska...toprzerobionaikrótszawersja
tzw.„rękopisunieświeskiego”,przedstawiaładziejePolski,Litwy
iRusi,wwiększościpisanaproząidoprowadzonado1581roku,
podzielonana25ksiągi73rozdziały(J.Radziszewska).Opisał
wniejhistorięLitwy,poczynającodlegendarnegoPalemona,któ-
ryzeszlacheckimipielgrzymamidotarłzRzymuwokolicenad-
niemeńskie,doswejziemiobiecanej.PoosiedleniurozpoczęliLi-
twiniiŻmudziniwyprawynaziemieruskieipolskie,„odzierając
zchleba”dzierżawypołockieiwołyńskie.RównieżRuśzawdzię-
czaautorowisyntezęswejhistoriizwiązanejzludamizamieszku-
jącymiSarmacjęeuropejską,uznawanawXVIwiekuzapraojczyz-
nęwszystkichSłowian.Uwydatniłpotęgępaństwastaroruskie-
go,jegoetnogenezę,wychwalającczynyK.Ostrogskiego,„herosa
chrześcijańskiego”,gromiącegoTatarówpodWiśniowcem,aMosk-
wępodOrszą.AutorwyżejceniłRuśodLitwy,ponieważnaród
ruskibyłdawniejszyisławniejszymonarchiąkijowską,wcześniej
znalazłsięwkręgukulturybizantyjskiejiprzyjąłchrzest.Wyno-
siłKijów,„miastosławne,bogate,budowne,/wielkieiszerokie,
głowawszystkiejRusi”.
Wdziełachswychzawarłpisarzobszernąwiedzęhistorycz-
nąozatargachisporachpolsko-litewsko-rusko-moskiewskich,
podmalowanąkresowymkolorytem.Przedewszystkimokazał
sięmistrzemopisówbatalistycznych:bitewpełnychruchu,zgieł-
kuiwrzawybojowej,wyprawibojówczęstychisrogich,pogro-
mówkrwawychigwałtownych,scenporażeniaizłupienia,pobi-
ciaiśmierci.Otoniektóreznichwrazztytułamirozdziałówim
3M.Stryjkowski,Opoczątkach,wywodach,dzielnościach,sprawachry-
cerskichidomowychsławnegonarodulitewskiego,żemojdzkiegoiruskiego,
przedtymnigdyodżadnegoanikuszone,aniopisane,znatchnieniaBożego
auprzejmiepilnegodoświadczenia(nap.1582,wyd.1978),Któraprzedtym
nigdyświatłaniewidziała,Kronikapolska,litewska,żmodzkaiwszystkiej
RusiKijowskiej,Moskiewskiej,Siewierskiej,Wołhińskiej,Podolskiej,Podgór-
skiej,Podlaskiejetc.(1582).
22
