Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
szącysiękuniebuzagniewanegoBoga.Prowadzonoogólnona-
rodowądebatę,jakobronićprzedpohańcamikrajeruskieicałą
Rzeczpospolitą.
J.Wereszczyński,katolickibiskupkijowski,opracowałwExcy-
tarzu...szczegółowyplanwojskowo-strategicznydlacałejchrześci-
jańskiejEuropywsprawiewojnyprzeciwkoTurkomizabezpiecze-
niagranicprzedichnawałą.Miejscemkoncentracjiarmiipolsko-
-moskiewskiej(ligiantytureckiej)miałbyćKamieniecPodolski.
Swojeradykierowałdonowegopapieżaiwszystkichmonarchów,
książąt,wojewodów,kasztelanówiszlachty.Samnarażonybezpo-
średnionanajazdybisurmanów,domagałsięwPobudce...zorga-
nizowanianaUkrainiestałejliniiobronnej,abyszlachcicukryty
w„cirniach”nieobserwowałgwałtówtatarskichna„najmilszej
żonce,uciesznychdziateczkachiwiernejczeladce”.Proponował
założyćnaZadnieprzuszkołęrycerskądladziesięciutysięcysy-
nówszlacheckich,mieszczani„wsian”(nawzórZakonuMaltań-
skiego).Rektoremwowejszkolemiałbyćhetman,dziekanami–
pułkownicybiegliwrzeczachrycerskich,adoktoramidydakty-
ki–porucznicy.RozległeobszaryUkrainyzbliskimsąsiedztwem
„pysznejiplugawejbestiitureckiej”czyniłyjedobrympoligonem
dlaobrońcówchrześcijańskiegoprzedmurza.Zpodobnymplanem
wystąpiłP.Grabowskidoradzając,bynaDzikichPolachzałożyć
osadywojskowo-rolnicze.Wtymcelunależałobyprzesiedlićnad-
miarludnościwszystkichstanówzKorony,obdarowaćnadaniami
ziemiićwiczyćwsztucerycerskiej.Takaosadapolskazabezpie-
czałabyKresyprzedmuzułmanamiidyscyplinowałaniesfornych
Kozaków.
TurcykąinspirującąpoezjęstałasięPieśńospustoszeniuPo-
dolaJ.Kochanowskiego,ułożonapodwrażeniemnajazdu„psów
bisurmańskich”niszczącychziemiepodolskieibiorącychogrom-
nyharaczwludziach.Pisanootatarskiej„prętkości,okrutno-
ściisrogimmordowaniu”,niszczeniumiast,świątyńidworów,
odiabelskimpaństwiePortyoblewającejkrwiąziemiekresowe.
NapoczątkuXVIIstuleciastosunkizniąpogorszyłysięnasku-
tekwypadówkozackichnamiastatureckie,interwencjimagna-
tówkresowychwMołdawiiiudziałulisowczykówprzeciwkolen-
nikowisułtanawSiedmiogrodzie.Nastąpiłyzmasowanenajazdy
tatarsko-tureckienaUkrainę,PodoleiRuśCzerwoną.Lamento-
wałnadnimiM.Paszkowski,przypominającdawnychbohaterów:
„GdzieBoratyńscyimężniStrusowie,/GdzieWiśniowieckiDy-
mitrkozakmiły,/GdziePretwicziukrainnesiły”.W.KickiwDia-
loguoUkrainie...domagałsięstanowczoobronyziemszczodrych
25
