Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
poświęconychwKronicepolskiej...:OburzeniuPolskiprzezruskie
książętazLitwąiprzezWołodora,Oporażeniuksiążątruskich
przezPołowców,OporażeniuJatwiezów,pobratynówlitewskich,
odRusakówiwygładzeniuichodPolaków,OburdachmiędzyWi-
tołtemaPolakiokoronęlitewską,OporażeniuRusakówiPola-
kównaPodoluprzezTatary,OsrogimzburzeniuPodolaiRusiod
Wołochów,TurkówiTatarów,aopozdychaniuczterdzieścitysię-
cyTurkówodzimna.WiktorięKazimierzaOdnowicielanadksią-
żętamiruskimitakprzedstawiał:„Trąby,surmyibębnyhuczą
wkażdejstronie,/Mężówkrzyk,grzmotzbrójbrzmiących,rżą
hasająckonie,/Marszapalczywywszystkichzobustronpodże-
ga,/Ażniebo,lasiziemiaztrwogisięrozlega(...)Polacygonią,
biją,sieką,tłuką,kolą,/Drugichjętychzwiązawszywięcpędzą
wniewolą”.Wykreowałszeregkresowychwojownikówpolskich,
ruskichilitewskichnamiaręAchillesówiHektorów,którzyzpo-
święceniembroniliRzeczypospolitej,domagającsięnależnychim
pochwałzaodwagęimęstwo.KresyStryjkowskiego,jakdługie
iszerokie,jawiąsięświatemwrogichżywiołów,ciągłychwojen
iniekończącychsięnajazdów.Tuwalczyliwszyscyzewszystkimi.
2.Heroicumkresowe
PodkoniecXVIwiekuzaczętodomagaćsięchwytaniahisto-
riinagorącoitworzeniaojczystegoheroicum.Rozwinęłosięwięc
piśmiennictwookolicznościoweodtwarzającewformachzbeletry-
zowanychwydarzeniabieżące.Aponieważgłównąprzestrzenią
„gorącejhistorii”wowychczasachbyłyKresy,tworzonodefacto
heroicumkresowe.Podobniejakwhistoriografiiiproziepamięt-
nikarskiejopisywanowojnywepicewierszowanejiliryce:„praw-
dępisaćmojajestintencyja,samąrzeczigołąnarracyjęgładszym
itrochęspokojniejszympiórem”,wyznałS.Twardowski.Przed-
stawianowięckresowebataliewojenneprowadzoneodDzikich
PólpoInflanty,wiktorieiklęski,atakżebraksprawnościrycer-
skiejuszlachtyziemiańskiej,owych„Pigmejówikarłów”,którzy
mieczeirohatynyprzekulinaradła,awichhełmachlęgłysięko-
kosze.WyprowadzonosarmackąBellonęnateatrumkresowego
świata.Wojnyzmuzułmanamiukazywanowturcykachtworzo-
nychpopolskuipołacinie,wierszemiprozą,wideowo-politycz-
nychtraktatach,lamentachipobudkachzachęcającychrycerstwo
23
