Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pierwsiosadnicy
naziemiachLitwy
23
PrzybycieIndoeuropejczyków.PowstanieBałtów
Bałtowiesągrupąplemion(ludów)indoeuropejskich,zamieszkującychterenynapo-
łudnieiwschódodMorzaBałtyckiego.Ichjęzykstanowiodrębnągałąźjęzyków
indoeuropejskich(termin„bałtyjski”użytyzostałporazpierwszyprzezG.H.F.
Nesselmannaw1845r.wpublikacjiDieSprachederaltenPreußen[Językdawnych
Prusów]jakoanalogiadonazwyMorzeBałtyckie).PoczątkiBałtówzbiegająsięwczasie
zumocnieniemsiękulturyceramikisznurowejikulturytoporówbojowych.Wschył-
kowymneolicie(III–IItysiącleciep.n.e.)nadBałtykprzeniosłysięplemionaindo-
europejskiezpołudniaipołudniowegozachodu.Kulturaceramikisznurowejzostała
taknazwanaodcharakterystycznegodlaniejornamentuodciskanegonanaczyniachza
pomocąsznura.Typowedlaniejbyłyrównieżkamiennełódkowatetoporywojenne
ipochówkiwpozycjipodkurczonej.Częśćludnościtejkulturyzasymilowałasię
zdawnymimieszkańcamidzisiejszejLitwyiztegopołączeniapowstaliBałtowie.
Przedmiotemsporupozostaje,kimbylicimigranci,skądidlaczegoprzybyliiw
jakisposóboddziaływalinadawnekulturylokalne.Językoznawcysądzą,żeichpra-
ojczyznąmogłabyćśrodkowaipołudniowaEuropaorazazjatyckiewybrzeżaMorza
Kaspijskiego.Wczesnakulturaceramikisznurowejobjęłaogromnyobszar:odRenu
doWołgiiodAlppoBałtyk.Zdaniemarcheologówiantropologówkulturataniebyła
jednorodna.Przybyszebylihodowcamibydłaipoczęścirolnikami.Danejęzykowe
wskazują,żeudomowilikrowy,owce,kozy,konieipsy,zajmowalisiępszczelarstwem,
uprawialiniektórezboża,przedewszystkimpszenicęijęczmień.
NadBałtykiempojawiłysięprawdopodobniedwiefalekulturyceramikisznu-
rowej.Pierwsza,mniejsza,niepozostawiłaposobiewyraźnychśladów.Drugabyła
niecosilniejszaiabsorbowałalokalnekultury.Najwięcejmigrantówiichzdecy-
dowanywpływobserwujemywdolnymbieguNiemnaiwpasienadmorskim,gdzie
okołoIIItysiącleciap.n.e.uformowałasiękulturarzucewska(najbliższamodelowo
kulturzeceramikisznurowej).Charakterystycznedlaniejsąnietylkonaczyniapłas-
kodenne,profilowane,różnychkształtów,zdobioneodciskamisznuraiornamentem
jodełkowym,aletakżenoweformywyrobówzgładzonegokamienia:bałtyjskiełód-
kowatetoporywojenne,motykiżmijowateitd.Kulturatajestbardzowyraźnana
Pomorzu,gdziezdominowaładawnąludność,przejęłaużywaneprzezniąwcześniej
podczaspolowańipołowurybnarzędzia,atakżewzoryozdóbiamuletów.Dawne
zajęciazachowałyswójstatut,alenajważniejszebyłorolnictwo.Bardziejznanesta-
nowiskaztegookresuznajdująsięwzachodniejLitwie(Nida,Święta,S
'arnele
˙,
zlewiskojezioraBirżule).Wpływkulturyceramikisznurowejdostrzeganyjestrów-
nieżnapołudniowo-zachodnimterytoriumkulturynarwskiej(S
'arnele
˙,Duonkalnis,
Święta).Kulturaceramikisznurowejrejestrowanajesttakżenainnychobszarach
zamieszkiwanychprzezPrabałtów.Byłatokulturafatjanowska,obejmującagórne
dorzeczeWołgidoMoskwy,orazkulturanaddnieprzańska–poobustronachDniepru
ijegodopływów.
WLitwieWschodniejiPółnocnej„sznurowców”byłozdecydowaniemniej,acoza
tymidzie,ichwpływybyłydużosłabsze.Osadyomawianejkulturyznajdujesięspo-
