Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OstatnipoganieEuropy
odnich,Zemgalowie.WzdłużzachodniegowybrzeżaobecnejŁotwyiLitwy
osiedlilisięKurowie,awokółZatokiRyskiejLiwowie,bliskospokrewnieni
językowozEstończykami.Praestończycyniebyliwprawdziezróżnicowani
etnicznie,aleistniałyznaczneróżnicekulturowemiędzymieszkańcamipo-
łudniaipółnocyEstonii,atakżewysp,bezpośredniowystawionychna
wpływyskandynawskie.Napółnocno-zachodnichkrańcachEstoniiżyłofiń-
skieplemięWotówzajmująceobszarażpodzisiejszyPetersburg.
Rolnictwoepokiżelazaprzeszłoodgospodarkiżarowejprzezdwupolówkę
donajbardziejwydajnegosystemutrójpolowego.Podkoniecpierwszegoty-
siącleciapojawiłsięsystemłanowy,któryułatwiałkształtowaniesięwsi17.Wsie
jednoczyłysię,tworzącpolitycznewspólnotyrządzoneprzezstarszyznę,
skupionezazwyczajwokółgrodu.Później,wmiaręchrystianizacji,naokrę-
gachgrodowychoparłasięsiećparafii,któredoXXwiekubyłypodstawowymi
jednostkamiadministracyjnymi.Większejednostkiterytorialneformowały
sięnapoczątkudrugiegotysiąclecia,gdykilkaokręgówłączyłosięwziemię
lubwodzostwo18.ObszarzamieszkanyprzezLiwówskładałsięnaprzykład
zczterech,aprzezZemgalów-zpięciuziem.Byłytosuwerennejednostki,
samodzielnieokreślającecharakterstosunkówzsąsiednimiziemiami.Wspól-
nyjęzyktworzyłsilnewięzy,alekażdezterytoriówpodejmowałowłasne
decyzjewkwestiachprzystąpieniadowojny,wpodobnysposób,jakzbierali
wojownikównaczelnicyplemionceltyckich,germańskichisłowiańskich.
Rozwójgrodówiosadotwartychświadczyoewolucjistrukturyspo-
łecznejipolitycznej-awięcoformowaniusięelit-wregioniebałtyckim.
PierwszegrodywznoszononaLitwienapoczątku,naŁotwiepodkoniec
rzymskiejepokiżelaza,awEstoniiwVIwiekun.e.Różnicewpoziomie
rozwojuspołecznegoipolitycznegowpóźnejepoceżelazaukazujeliczba
grodów:naLitwiebyłoichokoło700,naŁotwieblisko200,awEstonii
niespełna10019.Zdanychtychwynikateż,żemieszkańcyterenówlitewskich
bylibardziejzhierarchizowaniiprzywiązywaliwiększąwagędocnótwo-
jennych,podczasgdydalejnapółnocy,zwłaszczanaobszarzeEstonii,żyły
społecznościraczejegalitarne,nadalwysokoceniącewartościkobiece.
WXIIwiekuniektóregrody,jakJersika(Gerzika)nadDźwiną,przekształci-
17E.Griciuviene
.
(red.),PrehistoricLithuania,op.cit.,s.79;V.Lang,TheBronzeandEarly
IronAgesinEstonia,op.cit.,s.268.
18A.żne
-,StammesfürstentumundEgalität:DiesozialenBeziehungenaufdemTerritorium
LettlandsamEndederprähistorischenZeit(10.-12.Jh.),„Forschungenzurbaltischen
Geschichte”2008,t.3,s.33-56.Patrztakże:H.Valk,Estlandim11.-13.Jahrhundert.
NeuereAspekteausSichtderArchäologie,„ForschungenzurbaltischenGeschichte”2008,
t.3,s.57-86.
19V.Lang,Baltimaadepronksi-jarauaaeg,op.cit.,s.179,233.
7
