Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiapodlaskichsmaków
Zbieractwonasilałosięwokresieprzednówkowym,kiedywyczerpałysięzimowezapasy,aorganizm
determinowanygłodemjakościowymzwiększałzapotrzebowanienawitaminy,białkoiskładnikimineral-
ne.Zbiorywiosenneiwczesnoletnieuzupełniaływięcdietę,apłodyjesieniprzeznaczonebyłynazapasy
zimowe.„Tasezonowośćzbieractwawarunkowałarodzajegromadzonychpłodów:oilewiosnąiwczesnymlatem
możnabyłozbieraćroślinyokrótkiejtrwałości,igdyżspożywanojewwiększościnabieżąco,otylelatemizimą
dominowałyrośliny,którełatwobyłokonserwowaćiprzechowywaćwceluurozmaiceniazimowego,monotonnego
jadłospisu”17.
Zbieractwo,którezczasemprzestajebyćnawetuzupełnieniemdiety,wtrudnychczasachgłodupowodowane-
goplagami,zarazami,nieurodzajemlubwojną,okazujesiędoskonałymsposobemnauzupełnieniezasobówży-
wieniowych.To,nacowtłustelataniezwracanouwagi,wracadołaskitworzykuchnięgłodową,któranaterenach
Podlasiamadługą,choćmiejscamitragicznąhistorię.
Kuchniagłodowaczasówwojnyinieurodzajów
Powszechnygłód,nieprzypisanydoniskiegostanu,powodowanybyłprzezklęskigłodowezwanedawnejklęskami
elementarnymijak:nieurodzaje,nawałnice,powodzie,anawetnalotszarańczy.Klęskigłodowemiałyróżneprzy-
czynyjakinatężenia.Wzapisachmożnaznaleźćokreślenia:wielkie,srogie,bardzosrogie,obejmującecałykraj.Wtedy
topowracanodozbieractwaizpowodzeniemwykorzystywanopomysłypradziadów.
Niektóreźródłaopisujągłódjakobraklubdrożyznęproduktówżywnościowych-główniezboża.Najdotkliwiej
odczuwanebyłydwuczytrzyletnieklęskigłodowe.IstniejąwzmiankiogłodziepanującymnaPodlasiuw1566roku.
ZeStarejWsikołoWęgrowa7.IV.1630rokupisarzprowentowydonosiłRadziwiłłom:„Reszty,cosięniedobrałonanędz-
nychimizernychpoddanychubogichprzegłódwielki,odktóregodziecipuchnąisamematkiiojcomsięponodostanie,niebędzie
lizmiłowaniaBożegoiłaskiksięciaJM,żeichchlebemzedworuratują(...)Sątuteżnędzni,chorzyioddawnazapowietrzeni.
Jestteżtupustekmoc,jakosięwyraziło”18.Wrazzrozpoczęciemżniwrokupańskiego1662rokuRyboły,Pawły,
TrzcieściankęiPloski,wstarostwiebielskimnawiedziłogradobicie.Takkataklizmgradobiciaopisywaliwójtowie
„(…)zdopuszczeniaBoskiego,nagruntachpomienionychwójtostwiwsidonichnależących,znapadnieniaśniegów,mrozów
wielkich,apotymgradów,abarzoszkodliwych,sroginieurodzaj,nietylkozaziębnieniasrogiego,alieiodpobiciaprzezgrad
wielkiniezmierny,takżeniemaszcożąć,uprzątaćiżebyjakimiałbyćpożytekwzięty(...),zaczemniepodobna,abyteteżztech
wójtostwiwsidonichnależącychjakiepobory,takdawniejsze,jakoiteraźniejsze,pogłówneipodymneiinszeRzeczypospoli-
tejuchwalone,jakoidworowinależące,mogłysięjakimsposobemwybrać,wyciągnąćijakikolwiekpożytekprzezzagubienie,
zginieniewszytkiegourodzaju(...)”19.
Opróczskutkówfizjologicznychklęskigłodoweim-
plikowaływieleproblemównaturyspołecznej:masowe
migracje,żebractwo,włóczęgostwoilicznerozboje.Tym
patologiomstarałysięzapobiecinstytucjefilantropijne.
Przedewszystkimmiejskieikościelne,któredyspono-
waływłasnymizasobamiżywnościowymi.Najczęściej
odgłodunajuboższychratowałyrozdawane,apieczone
wprzyklasztornychpiekarniachchlebylubnawetsamo
ziarno.Nawetgdyspichrzebyłypuste,zakonnicysię-
galipokredytynazakupzbożaoczymświadczydoku-
mentpotwierdzającytakąwręczlichwiarskąpożyczkę
zaciągniętąw1310r.przezklasztorwSiedlcu.Szeroko
zakrojonabyłatakżeindywidualnadziałalnośćdobro-
czynnauwiecznionawlicznychlegendachożyciuświę-
tych,poświadczonatakżewtestamentach.Przykładem
jestlegendaoświętejJadwidzezamieszczonawXV-
wiecznymzbiorzekazań:„Wokresieklęskigłodowej
księżnarozdzieliłamiędzyubogichprzedewszystkichzboże
Glyceriafuitans.Ztejtrawypozyskiwanomannęjadalną
z4pługówroli,którekażdyotrzymywałpodługswojejpo-
trzeby.Dopierogdyniestałozboża,rozdałarównieżinnepo-
17
HistoriakulturymaterialnejPolski–tomIodVIIdoXIIwieku,podredakcjąMariiDembińskiejiZofiPodwińskiej,ZakładNarodowy
ImieniaOssolińskichWydawnictwoPolskiejAkademiiNauk,Wrocław,Warszawa,Kraków,Gdańsk1978
18Za;JózefMaroszek,Dziejewojewództwapodlaskiegodo1795roku,WydawnictwoUniwersytetuwBiałymstoku,Białystok2013
19Ibidem
10
