Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wdziejachdziewiętnastowiecznegorolnictwaeuropejskiegoidługoprzez
farmerówpamiętany.Wieluproducentówwówczassplajtowało.Byłyto
równieżzłelatadlaproducentówwina,gdyżokazałosię,żewinorośl
FrancjiiWłochniejestodpornanamałe,alegroźnemszyce(filoksera),
którezostałyprzywleczonezeStanów.Dopierosprowadzenieodpornych
winoroślikalifornijskichpozwoliłonawzrostpowierzchniuprawnejitym
samymprodukcjiwina.Właścicielom,podobniejakproducentomzbóż,
pomogłoteżograniczenieprzezpaństwaeuropejskie,m.in.przezFrancję
iNiemcy,wolnegohandlużywnościąiwprowadzeniecełochronnych.
WAzjiPołudniowo-Wschodniej,odSyjamupoprzezIndochiny,Chiny,
KoreęażpoJaponię,dominowałotradycyjnerolnictwo,takiejakwciągu
gospodarkarolna
wiekówitaksamojakdotychczaswydajneiintensywne,owysokiej
wAzjiPd.-Wsch.
kulturzerolnej.PlonyryżuwpołudniowychChinachsięgały25qzha,
wWietnamie13qzha.Zewzględum.in.nadużągęstośćzaludnienia,
tylkoniewielkaczęśćziemornychnależaładodużychwłaścicieliziem-
skich.Przeważałymałeikarłowategospodarstwachłopskie,dlatego
ziemięcenionobardziejniżpracę.Tam,gdziepozwalałklimat,plony,
zwłaszczaryżu,uzyskiwanotrzykrotnie.Ryżwkrajachregionubyłgłów-
nymrodzajempożywienia,źródłemdochodów,elementemkultury,przez
wiekizastępowałpieniądz.Hodowlazbrakuwolnychprzestrzeninie
miaławiększegoznaczenia,niemniejzwierzęta,jakiludzie,dostarczali
nawozuorganicznego.Zewzględunaskromnerozmiarydziałekchłop-
skichoraznaczęsteuprawytarasowe,nierozwinęłasięmechanizacja.
Przeszkodąbyłarównieżformauprawy–ryżsadzonoręczniewbłotnistej
ziemi,stądniewielkiudziałwynalazkówwpostępieagrotechnicznym.
Wszystkietemorderczepracewykonywanoręcznie,niemniejwydajność
pracowitychisumiennychAzjatówbyławysoka.Wokółmiastpowstały
chłopskiewarzywniakiużyźnianeodchodamimieszkańców.Chłopiżyli
dziękisprzedażyproduktówzieminamiejskichtargowiskach.
Bogatsirolnicyzaczęlisięspecjalizowaćwwytwarzaniuatrakcyjnych
produktówświatowychrynków:herbaty,suszonegoimbiru,cynamonu,
rabarbaru.Imbir–wopiniieuropejskichlekarzy–miałzapobiegać
,,wewnętrznymtruciznom’’,czylioczyszczaćorganizm,cynamonjako
środekaromatyzującystosowanonietylkodociastiprzetworów,aleido
posypywaniabieliznywszafachikomodach.
NapozostałychobszarachAzji,wIndiachiPersji,oraznawiększości
terytoriumindiańskiejczęściAmerykilatynoskiejprzeważałodosyć
prymitywnerolnictwo.Nieistniałyżadnepoważnebodźce,któreby
sprzyjałyprzeobrażeniomiintensyfikacjiprodukcji.Równieżtamtejsi
rolnicyniebylimentalnieprzygotowanidowprowadzaniazmian.Ziemię
uprawianowsposóbznanyprzezdziesięciolecia.Narzędziapracynieraz
byłypozbawioneczęściżelaznych,przetoorkabyłapłytka.Nieprak-
tykowanoselekcjiziarna,siewbyłrzadki,dlategozbioryniemogłybyć
wysokie.Zbieranozbożazapomocąnoża,rzadziejsierpa,amłóceniebyło
65
