Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
siedmiogrodzkichWęgrówograniczającsiępraktycznie
dożyjącychtuSasów.W1559rokupogorącychdyskusjach
teologicznychFerencDávidzrezygnowałzpatronowaniu
luteranomiprzeszedłdokościołakalwińskiego.
KalwinizmnaWęgrzech.PierwsiwyznawcyKalwina
iZwingliegopojawilisięnaWęgrzechjużnapoczątkuXVI
wieku.Początkowozwolennicykalwinizmugłosilizasadywiary,
posługującsiędogmatamiluteranizmu.W1551roku
wDebreczynierozpocząłnauczanieMártonSántaKálmáncsehi
izzasadewangelickichprzeszedłfaktycznienakalwinizm
(podobniezresztąjakIstvánKisSzegedi).Podczasgdyszlachta
stosunkowołatwoprzyjmowałaluteranizm,zwolenników
Kalwinaspotkałyzjejstronygwałtownerepresje.Ferdynand
Habsburgwedykciez1548rokuzabroniłpraktykowania
„zwingliańskiejherezji”(palenieobrazów).Takżenaterenach
podporządkowanychTurcjiwystąpionoprzeciwnim.Wwolnych
miastachkrólewskichprzeważalitymczasemzwolennicy
luteranizmu.Pomimotego,naterenachczystowęgierskich,
wmiasteczkachnapołyrolniczychiterenachrdzennie
węgierskichkalwinizmznajdowałwieluzwolenników.
Wszczycieswojejpopularnościwłaśniepodtureckim
panowaniem—najpierwwTolna,potemwRáckeve—działał
kaznodziejaIstvánKisSzegedi.JegoznajomośćPisma
Świętego,kontaktyzZachodemizdolnościkrasomówcze
predestynowałygodotego,abybyćmianowanymbiskupem
kalwińskimwDebreczynie.WdrugiejpołowieXVIwieku
wyznawcówzdobywalitakżearianie(antytrynitarze).Péter
MéliuszJuhászwystąpiłprzeciwkonim,założyłwDebreczynie
drukarnięiwydałtamzbiórkazańiokoło40innychksiążek
natematyreligijne.Tojegouznajesięzazałożyciela
kalwińskiegonurtureformacjinaWęgrzech.Pozaarianami
głównymcelematakówMéliuszaJuhászabylikatolicy.
Wswoichkazaniachatakowałtakżepanująceelitypolityczne
zagrabieżelokalnejludności,lichwę.Posynodziekościoła
kalwińskiegowDebreczyniew1562rokuwyznanietostałosię
najsilniejszymwdrugiejpołowiestuleciawewschodniejczęści
historycznychWęgier.
Położeniewyznawcówkalwinizmunaobszarachpodkontrolą
tureckąbyłoznacznielepszeniżkatolików(Turcyzpowodu
wojenzHabsburgamiutrudnialirozwójkatolicyzmunaswoich
obszarach).WniektórychczęściachWęgierzajętychprzez
Turkówliczbaklerukatolickiegospadłanaweto70%.23Nawet
