Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
дзеразвіццёгістарычнагапрацэсупраходзілазуласныміадметнасцямі.УмінулымабшарЦУЕскладаўся
зкаралеўстваў:Чэшскага,Венгерскага,ПольскагаіВялікагаКнястваЛітоўскага.Сённятутразмешчаныкраіны:
Польшча,Летува,Беларусь,Украіна–напоўначыадгорнайлінііСудэтаўіКарпатаў;Чэхія,Славакія,Венгрыя,
Харватыя,Славенія,значнаячасткаРумыніі(Сяміграддзе)–напоўдзеньадназваныхгор.
T.1.S.7–10.
HistoriaEuropyŚrodkowo-Wschodniej./red.JerzyKłoczowski.Lublin:InstytutEuropyŚrodkowo-Wschodniej,2000.
***
ПачаткіВКЛпрыйшлісянасярэдзіну13ст.,амесцамдзеісталаВерхняеіСярэдняе
Панямонне(Наваградчына,Гарадзеншчына,Віленшчына).Узнікненнетутновай
дзяржавыбыловыкліканасупадзеннемучасеіпрасторырозныхчыннікаўякмясцовага,
такіагульнаеўрапейскагазначэння.У13ст.дасягнуўвяршыніеўрапейскідэмаграфічны
ўздым–самаязначнаятагачаснаяз’яваіадначасоваэтападнагоздэмаграфічных
цыклаўЕўропы.
ДэмаграфічныяцыклыЕўропы.Заўважана,штопасляпрацяглыхперыядаўдэмаграфічнагаростуўЕўропе
заўсёдынадыходзіўперыядстагнацыіабозніжэнняколькасцінасельніцтва.Усягодаследчыківыдзелілічатыры
еўрапейскіяцыклы(ранейшыявызначыцьнеўдаеццапапрычынеадсутнасцікрыніц):
першы–10–14ст.(10ст.–пачатакросту,13ст.–вышэйшыпунктуздыму,першаяпалова14ст.–стагнацыя,
другаяпалова14ст.–спад);другі–15–17ст.(сярэдзіна15ст.–пачатакросту;16ст.–вяршыня;17ст.–спад);
трэціцыкл–сярэдзіна18ст.–Другаяўсясветнаявайна(ростколькасцінасельніцтва,запачаткаваныкалясярэд
зіны18ст.,затрыманыПершайіДругойусясветнымівойнамі);чацвёртыцыкл,ужоўглабальныммаштабе,
пачаўсяпасляДругойусясветнайвайны.
CameronRondo.Historiagospodarczaświata.Warszawa,1996.S24.
Ростколькасцінасельніцтвараспачаўсяў10ст.,калізаканчваласяВялікаеперасяленне
народаўівыкліканыяімзабурэннідыспусташэнні.Потымсітуацыястабілізавалася,што
паспрыяладэмаграфічнамуўздыму,якіпрацягваўсятрыстагоддзі–ад10дапачатку
14ст.
Каля1000г.колькасцьнасельніцтваўЗаходняйЕўропескладаланедзе12–15млн.,
аваўсёйхрысціянскайЕўропе(безВізантыйскайімперыі)–гэтазначыцьзНарвегіяй,
ШвецыяйібольшайчасткайУсходняйЕўропы–прыблізна18–20млн.Упачатку14ст.
натэрыторыіЗаходняйЕўропыжылоўжо45–50млн.чалавек,аваўсёйЕўропе
–60–70млн.Зпрыведзеныхлічбаўвідаць,штоЗаходняяЕўропабылазаселенаянашмат
шчыльней,чымрэштакантыненту10.
Уразвітымсярэднявеччыміграцыіеўрапейскаганасельніцтва(часаммасавыя)
працягваліся.ГалоўнайпрычынайбылаперанаселенасцькраінаўЗаходняйЕўропы,
выкліканаяхуткімдэмаграфічнымростам.УпараўнаннізВандроўкайнародаўтыя
перасяленнімелілакальныхарактар,аднакістотнаўплывалінасітуацыюўнекаторых
рэгіёнахЕўропы.Дазначныхміграцыйможназалічыць:крыжовыяпаходыўПалестыну
(канец11–13ст.),выгнаннемаўраўіхрысціянскуюкаланізацыюіхзямельнаІберыйскай
паўвыспе,нямецкуюмілітарнуюэкспансіюнаўсход,атаксамаг.зв.каланізацыю
нанямецкімправекраінаўЦэнтральна-УсходняйЕўропы.Апошняяміграцыя
пашырыласяпаслятаго,яквычарпалісярэсурсыг.зв.унутранайкаланізацыіўсамой
ЗаходняйЕўропе.Таяўнутранаякаланізацыя11–12ст.быламеншзаўважальнайдля
сучаснікаў(бомеладыфузныхарактар),аленашматбуйнейшайзаіншыяміграцыі
паколькасціўдзельнікаўідасягнутыхвыніках.Заходнееўрапейцыактыўназасвойвалі
іпрыстасоўваліпадгаспадаркулясныямасівы,лугііпусткі(уНідэрландахновуюзямлю
адваёўваліўмора–плыткіяпрыбярэжныяўчасткіадгароджвалідамбамііасушвалі).
Каланізацыянанямецкімправе,якаяпрацягваласяадканца12-гадасярэдзіны14ст.,
прывяладазначныхзменаўурэгіёне,аяевынікінепасрэднапаўплывалінагісторыю
ВКЛ.
Каланізацыянанямецкімправе.Урэгуляванаеперасяленнезаходнееўрапейцаўуканцы12–14ст.уменш
населеныякраіныЦэнтральна-УсходняйЕўропы(Чэхію,Венгрыю,Польшчу,Прусію).Асноўнаямасакаланістаў
наплывалазнайбліжэйшыхнямецкіхземляўіпрыносілазсабойсваеправавыянормыізвычаі(адсюльназваз’явы)
–большраспрацаваныя,чыммясцовыя.Увынікубыларэалізаванаяаграрнаярэформа–упарадкаванаешляхецкае
ісялянскаеземлеўладаннеіпадаткаваясістэма(г.зв.Ланаваярэформа);гарадыатрымалісамакіраванне
ў13–14ст.(найбольшвядомаяягоформа–Магдэбургскаеправа).
(УВКЛпершыяпрывілеігарадамнасамакіраваннепаМагдэбургскімправебылівыданыяў14ст.,адааграрнай
рэформысправадайшлатолькіў16ст.–Валочнаяпамера).
Упершайчвэрці14ст.мелімесцаспробыпрыцягненнянямецкіхкаланістаўуЛітву
