Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
шасцітомнайгісторыіБеларусіпадназвай“БеларусьуперыядВялікагаКняства
Літоўскага”,напісаныпрафесійнымігісторыкамі(ГісторыяБеларусі:У6т.Т.2:Беларусь
уперыядВялікагаКнястваЛітоўскага.Мн.:“Экаперспектыва”,2008).
Маяпраца,прыпэўнайрозніцыатрыманыхвынікаўзвышэйназванай,таксама
прэтэндуенаакадэмічныпадыход,чамумаеслужыць,акрамяіншага,навуковыапарат:
спасылкінапрацыіншыхдаследчыкаў,спісвыкарыстанайлітаратуры,імянны
ігеаграфічныпаказальнікі,картатэрыторыіВКЛ.Фармальнагэтаяпраца–першая
ўкраіненавуковаясінтэзагісторыіВКЛ,алеянатаксамаўкладаеццаўкантэкстгісторыі
Беларусі,якадзінзважнейшыхяеэтапаў.
Выказваюглыбокуюўдзячнасцьзапарадыідапамогупрыпадрыхтоўцыпрацы
прафесаруЮрасюБохану,дызайнеруЮрыюКубараву.
ПерыядызацыягісторыіВКЛэпохінезалежнасці(1248
–1569г.)
ДалюблінскуюгісторыюВКЛможнападзяліць,паводлекрытэрыюзначнасці
пераменаў,начатырыэтапы:
Іэтап:1248–1315г.СтварэннеістанаўленнеВКЛ.Працягваўсяадузнікнення
дзяржавыпрыМіндаўгудаканцагаспадаранняВіценя.
ГаспадарстваімкнуласявыжыцьваўмовахвойнаўзГаліцка-Валынскімкняствам
іІнфлянцкімордэнам;потым–унутранагакрызісу,выкліканагазабойствамМіндаўга;
пазней–усупрацьстаяннізаб’яднанымТэўтонскімордэнам.Адноснаястабілізацыябыла
дасягнутаяпрыТрайдэне,наступныхзаім,невядомыхпаімёнахгаспадарах,потымпры
ПукуверыіВіцені.Зпачатковымядромдзяржавы–гістарычнайЛітвой,паступова
“зліваліся”палітычнаіадміністрацыйнаТураўская,ПінскаяіБерасцейскаяземлі.
ІІэтап:1316–1422г.Тэрытарыяльныіпалітычнырост.Распачаўся
адгаспадаранняГедыміна,закончыўсяздалучэннемЖамойці.
КіраваннеГедымінасталапераломнымугісторыідзяржавы.Прыімнепасрэдная
тэрыторыяВКЛпавялічыласябольшчымутрая;яшчэшырэйсягнулазонапалітычнага
ўплыву–наПскоўскую,Смаленскую,Кіеўскуюземлі,Севершчыну,Вярхоўскіякняствы.
ПрыдуумвірацеАльгердаіКейстутаГедымінавічаўтэрыторыягаспадарствапавялічылася
наПадоллеіВалынь.ВітаўтКейстутавічдалучыўСмаленскуюзямлюіЖамойць,
ажыццявіўцэнтралізацыюдзяржавышляхамліквідацыібуйныхудзелаўкнязёў
Гедымінавічаў;прыімВКЛдасягнулазенітупалітычнаймоцы,стаўшыгегемонам
УсходняйЕўропы.Агульнуютэндэнцыюўздымуістотнанепарушыўчасовыпадзелкраіны
Гедымінамміжсынамі,гэтаксама,якзмаганнезавярхоўнуюўладуміжВітаўтам
іЯгайлам(1380–1392г.)дычасоваяуніязПольскімкаралеўствам(Крэва–1385–1392г.).
ІІІэтап:1422–1492г.Стабілізацыяістагнацыя.Працягваўсяаддалучэння
ЖамойцідапершайвайнызМаскоўскайдзяржавай.
Паслянепрацяглыхунутраныхзвадаў,звязаныхзбарацьбойзаўладупаміж
СвідрыгайламАльгердавічаміЖыгімонтамКейстутавічам,наступіўдоўгіспакойны
перыядунутранайстабілізацыііспадуактыўнасціўміжнароднайпалітыцы.Пры
гаспадаранніКазіміраЯгайлавіча(1440–1492г.)стабілізацыяперайшлаўстагнацыю,
ВКЛпаступовастраціладамінуючуюпазіцыюваУсходняйЕўропенакарысцьМасквы.
Зменугегемонаўрэгіёнезацвердзілівынікіпершагабуйногамаскоўска-ліцвінскага
збройнагасутыкнення–вайны1492–1494г.,распачатайМаскоўскайдзяржавай.
IVэтап:1492–1569(1582)г.СупрацьстаяннезМаскоўскімкняствам.Пачаўся
адпершайбуйнойвайнызМасквой,закончыўсяЛюблінскайуніяйзПольскім
каралеўствам.Таксамаўканцы1560-хгадоўбыладасягнутаяраўнавагасілаў
уІнфлянцкайвайне,якаязакончыласяў1582г.паразайМасквы.
Дамінантайпалітычнагажыццякраінысталаарганізацыяабароныперадмаскоўскай
агрэсіяй.Серыявойнаў,прыагульнайперавазеМасквы,прывяладавымушанайуніі
зПольскімкаралеўствам,увынікуякойВКЛстрацілаУкраінуіПадляшша,атаксама
значнуючасткудзяржаўнагасуверэнітэту.
***
Якзвычайнабываеўгісторыі,палітычнаяхраналогіянетоеснаяперыядызацыі
