Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
11
wpisujesięzresztąwszerszykontekstdotyczącynaszegostosunkudohisto-
rii.Jeśliniezaakceptujemy,nieoswoimywsensieegzystencjalnymnaszej
przeszłości,tojutronieodnajdziemysensuwtym,coprzeżywaliśmydziś.
Czynamsiętopodoba,czynie,czytakistanrzeczyakceptujemy,czyteż
wręczprzeciwnie,historiografiaPRLpozostajeczęściątradycjihistoriogra-
ficznej,którąodziedziczyliśmyponaszychpoprzednikach.Nieaspirującdo
sformułowaniajejencyklopedycznejdefinicji,możnazaryzykowaćstwierdze-
nie,żejestonapoprostusynonimemtejczęścidziejówhistoriografiiwogóle,
ewentualniedziejopisarstwajakiegośkrajulubepoki,któraztakichczyinnych
względówżyjewświadomościwspółczesnejspołecznościhistoryków.Stano-
widlanichistotnypunktodniesienia,interpretowanajestwkategoriachpozy-
tywnielubnegatywnieocenianegosystemuwartości,wzorówczyprzykładów.
Dladzisiejszychpokoleńhistorykówpolskichowympunktemodniesienia,
adlaczęścibadaczytakżeważnymfragmentemichnaukowychbiografii,jest
historiografiaPRL.
MówiącodziejopisarstwiePRL,trzebakonieczniepoczynićtrzyzastrze-
żenia.Popierwsze,wniektórychwypowiedziachzauważalnajesttendencja
zmierzającadoutożsamianiategoterminujedyniezoficjalnymdziejopisar-
stwemczyteżzhistoriografiąodwołującąsiędodośćjednostronnieinterpre-
towanejteoriimaterializmuhistorycznegopodnazwąmarksizmu-leninizmu.
Wydajesię,żejesttopodejścieniecoschematyczne.Moimzdaniempojęcie
historiografiiPolskiLudowejwinnoobejmowaćcałokształtdziejopisarstwa,
którepowstałopo1945r.wkraju,bezwzględunajegotakieczyinneuwikłania
polityczne,ideologicznelubmetodologiczne.Mówiącinaczej,badającintere-
sującymniefenomen,należyodwoływaćsiędoprac,którenaróżnychetapach
rozwojuPRL-owskiejrzeczywistościprzyczyniałysięzarównodolegitymiza-
cji,jakidelegitymizacjipanującegosystemuspołeczno-politycznego.
Wtymsensiedodziejówhistoriografiipolskiejpo1945r.gotowyjestem
zaliczyćzarówno,żebyodwołaćsiędoskrajnychprzykładów,twórczośćŻanny
Kormanowej,jakiHenrykaWereszyckiego.Nietylkodlatego,żeobojetwo-
rzyliwinteresującymmnieokresie,aletakżeztejprzyczyny,żehistoriografia
czasówPolskiLudowejniebyłabynajmniejmonolitem-wjejobrębiezasad-
niemożnawyróżnićniekiedyodmienneorientacjekorespondującezaktualną
politykąwładzkomunistycznych(ataprzecieżtakżeewoluowała),jakite,któ-
reowąpolitykękontestowały.Częstoewolucjataczyteżwewnętrznyplura-
lizmhistoriografiisąwyraźniewidocznewpostawachhistoryków,żewymienię
przykładowodwiebadaczkidziejównajnowszych-KrystynęKerstenczyMa-
rięTurlejską.
Podrugie,używająckategoriihistoriografiaPRL,mamnamyślihistorio-
grafięwrozumieniujejtwórców-historyków,niekiedytakżevfunkcjonariu-
szynaukihistorycznej”-orazwytworówichpracy,tj.tekstówhistorycznych.
