Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Wprowadzenie
Zwolennicypierwszegoznichtraktujądorobekhistoriograficznytegookresu
wkategoriachdziedzictwaważnegozpunktuwidzeniawspółczesności,wyma-
gającegokrytycznegorozrachunku,częstojakosynonimantytradycji.Doinnej
argumentacjiodwołująsięci,którzychcielibyrozumiećowątradycjęhistorio-
graficznąwsensieprzedmiotowym.Jestonadlanichsymbolemnegatywnego
doświadczenia,władzyprzeszłościnadteraźniejszością,nieprzezwyciężonym
traumatycznymprzeżyciemkilkupokoleńpolskichhistoryków.
Wydajesię,żejakośrodowiskoniepowinniśmysięuchylaćoddyskusjinad
wspomnianymiproblemami.Wprzeciwnymbowiemraziegrozinamamne-
zja,odcięciesięodtejhistoriograficznejtradycji,której-chcącniechcąc-je-
steśmyspadkobiercami.Głosemwtejdyskusjimabyćtakżeprezentowana
Czytelnikomksiążka.Napotrzebęjejnapisaniazwracałuwagęjużw1996r.
FranciszekRyszka.WPamiętnikuinteligentawyrażałnadzieję,żeprzyszła
vhistoriapowojennejhistoriografiipolskiej”niebędzieanivjubileuszowa”,
anihistoirescandaleuse19.Chciałbym,abyniniejszapracaulokowałasięmiędzy
tymidwiemaskrajnościami.
Kluczowegoznaczenianabieratupytanie:wjakisposóbchcemyvrozli-
czać”sięzdziedzictwemPRL-owskiejhistoriografii?Jakieformułyikonwen-
cjepowinnynamtowarzyszyć?Sądzę,żepowinnanambyćbliskaperspektywa
rozumiejąca.Jakpodkreślonowliteraturze,wartopamiętaćowarunkach,wja-
kichprzyszłożyćipracowaćnaszympoprzednikom,voatmosferzetamtych
czasów,oograniczonychmożliwościachwyboru.Tylkowtedymamyszansę
zrozumieć,przynajmniejdopewnegostopnia,motywypostępowaniaówcze-
snychwydarzeń,dostrzecichuczciwość,odwagęiwielkośćlubpojąćułomność
postawludzizastraszonychczyoszukanych”20.
Ponadtowinniśmyunikaćtego,coMichałGłowińskinazwałswegocza-
su„krytykąprokuratorską”21.Jestonagroźnazkilkupowodów22.Wsensie
19F.Ryszka,Pamiętnikinteligenta,Łódź1996,s.378.
20Z.Romek,„Cenzurakreatywna”wPRLaśrodowiskonaukowehistoryków,vPrze-
glądHistoryczny”2006,t.XCVII,z.1,s.24-25.
21M.Głowiński,Okrytyceprokuratorskiej,[w:]Pośródsprawpublicznychiteatral-
nych.MarcieFikprzyjaciele,koledzy,uczniowie,red.M.Napiontkowa,J.Krakowska-
-Narożniak,Warszawa1998,s.165-172.
22Abstrahujęwtymmiejscuodjeszczeinnegojejwymiaru.Mamnamyślisy-
tuację,kiedytokrytykihistoriografiipowojennejpodejmująsięvpartyjnikonwerty-
ci”
,pomijającyzregułyswojewłasnezaangażowaniaideologiczne.Maonawówczas
wątpliwystatuspoznawczy,jakiwaloryetyczne.A.Paczkowskitakpisałnatentemat:
vZgodniezduchemEwangeliiniebędęsię«znęcał»nadświeżonawróconymi,ale
trzebapowiedzieć,żekonwersjeteczęstobywająodstręczające”
.Tenże,Czarno-białe
ibiało-czarne,czyliohistoriinajnowszej,[w:]tegoż,Odsfałszowanegozwycięstwado
prawdziwejklęski.SzkicedoportretuPRL,Kraków1999,s.205.
