Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
rzutowanebędąrozważaniateoretycznenatemateseju,gatunekten
możeobjawiaćsięjakobardziejautobiograficzny,anawet
wchłaniającypewnewzorcenarracjifikcjonalnejlub,przeciwnie,jako
wypowiedźściśledyskursywna,niemalparanaukowa[20].Wobliczutak
nieprecyzyjnychokreśleńniedziwifaktformułowaniapostulatów
dalekoidącego„poluzowania”wyznacznikówgatunkowycheseju,
byprzypomniećoryginalnąkoncepcjęNowejGenologiiEdwarda
Balcerzana[21],któryzaproponowałzastąpienietradycyjnychtypologii,
opartychnauniwersalnychregułachoddzielaniaodsiebieform
gatunkowych,podziałemnaparadygmaty,intencje(eseistyczną,
felietonową,reportażową)bazującena„ukierunkowaniu
komunikacyjnym”,dziękiczemumożliwestajesięuchwycenie
zarównomiędzyrodzajowejdynamiki„nowychformgenologicznych”,
jakicharakteryzującychjesprzeczności[22].Tenajnowszeujęcia
prowadządowniosku,żewostatecznymrozrachunkuoklasyfikacji
decydujekryteriumpragmatyczne,konkretnewprowadzenie
nieortodoksyjnierozumianychzałożeńformacyjnycheseju.
Znamionująceesejotwarcieiusytuowanie„wsiecinapięć”
obejmujerównieżsferęaksjologii,takistotnąwrefleksjinad
piśmiennictwemoZagładzie,czyraczejswoistejideologii,jakąmożna
przypisaćtejformiewypowiedzi.Itaknp.Jean-FrançoisLyotard
wartościujeesejzdecydowaniepozytywnie,przeciwstawiającwłaściwą
munaturęfragmentarycznej„mikrologii”–„arogancjiTraktatu
filozoficznego”[23].Podobnąwartośćetyczniemotywowanego
minimalizmuuzyskujeesejwfilozofiiTheodoraW.Adorno,który
na„ruinachfilozofiiZachodu”uprawiaminimamoralia:punktowe,
lapidarnezapiski,noty,glossy,upatrującwfilozoficznymeseju
możliwośćucieczkiodpoznawczegoimperializmu,któryznamionuje
tradycyjnyjęzykscjentystyczny.Wydajesięjednak,żesprawaetyki
esejuprzedstawiasięinaczejwodmiennieskonstruowanejrelacji,
bliższejdoświadczeniuocalonychzZagłady.Trudnooprzećsię
wrażeniu,żewnajbardziejnastuinteresującejkonfiguracji„esej
versusświadectwo(relacjaautobiograficznaocalonychzZagłady)”
formaeseistycznaujawniaprzeciwstawnecechy:całościowość,
spoistość,wreszcieswoistąarogancjęuniwersalizującejsyntezy.Esej
odwodziczytelnikaoddrobiazgowejrekonstrukcjiwydarzeń,których
