Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Głównymcelemartykułujestzwrócenieuwaginafakt,żerozrywkaintelektualna,
którąmożemynazwaćuczeniemprzezzabawę,kształtującaświadomośćdotyczą-
funkcjonowaniaizasadrządzącychnaszymświatem,mającanacelupokrzepie-
nieduszyczyducha,tworzącewnaszychmyślachpoznanieiszacunekwobecładu,
byławśredniowieczudośćmocnorozpowszechnionymmodeleminterpretacjiza-
bawy.Aczkolwiekczasamipojawiająsięinformacjeotym,żeśredniowiecznekształce-
niebyłowzasadziecałkowicieopartenabezmyślnymzapamiętywaniu2,niniejszy
artykułmapokazać,wwieluwypadkachsprawawyglądałainaczej.Szkoławfor-
miezabawytonierenesansowaczynowożytnainnowacjawpodejściudoprocesu
edukacjitakaformanauczaniamiałaswojeustalonemiejscejużwśredniowieczu.
20Antyk
2010PitagorasiTales
ZgodniezeświadectwemantycznychdoksografównaczelezAecjuszem(Pseu-
do-Plutarchem)czypóźniejszymStobajosem,towłaśniePitagoraszSamosbył
pierwszym,któryużyłsłowafilozofia(φιλοσοφία)naoznaczeniedążeniadoosiąg-
nięciamądrości3.DiogenesLaertioswŻywotachipoglądachsłynnychfilozofówdodaje
jeszcze,żePitagorasporazpierwszynazwałsiebiefilozofem(φιλόσοφος),ponie-
ważbyłprzekonany,żefilozoftoczłowiek,któryzumiłowaniempoświęcasięmą-
drości,chociażnigdyniestaniesięwpełnimądry.Przywilejprawdziwejmądrości
jestbowiemzastrzeżonywyłączniedlaBoga4.
WtensposóbPitagorasowi(podobniejakHeraklitowizEfezu,uktóregopojęcie
tozachowałosięwliczbiemnogiejφιλόσοφοι5)zostałaprzypisanatradycjarozu-
mieniafilozofiijakoczegoś,coprowadzinasdrogąkształceniakuprawdziwemu
irzeczywistemupoznaniu,mimożenieosiągniemycałkowitejmądrości,ponieważ
tazarezerwowanajestdlaboga,atamnaszaduszaniepotrafisięwznieść.Filozof
będzieposzukiwaćipragnąćpoznania,alenigdyniezostaniewszechwiedzącym
mędrcem.Oworozróżnieniemiędzyfilozofiąamądrościąmożnaświetnieudoku-
mentowaćuPlatona,którywwielukwestiachnawiązywałdomyślipitagorejskiej,
dlategomożnagointerpretowaćjakoznajdującegosiępodznacznymwpływemfi-
lozofiiPitagorasa.
———
———
2Por.np.P.F.Gehl,Education,[w:]MedievalItaly:AnEncyclopedia,red.Ch.Kleinhenz,NewYork2004,
s.313-315;M.Bečvářová,Středověkéškoly,[w:]MatematikavestředověkéEvropě,red.J.Bečvář,
Praha2001,s.124-130;V.Štverák,Stručnédějinypedagogiky,Praha1983,s.70-83;P.Riché,J.Verger,
Učiteléažácivestředověku,Praha2011,s.252.
3Aëtius,Plac.I,8(=Stobaios,Ecl.I,10,12).Wodniesieniudokrytykirekonstrukcjipowstania
poszczególnychtekstówzob.np.J.Mansfeld,D.T.Runia,Aëtiana.TheMethodandIntellectual
ContextofaDoxographer,Leiden1997.
4DíogenésLaertios,VitaeI,12.
5DK22B35.
36