Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
grzechotkiocharakterzeobrzędowym.Zwiekówpóźniejszychokazytakienie
jużwłaściwieodnajdywane,azabawkowegrzechotkinależądorzadszychznale-
zisk.Jednaknajliczniejszewówczasinstrumentytote,któremożnabyłowykonać
wnajprostszysposób,jakhetkiużywanejakoaerofonywirujące,którepowstawały
częstotylkopoprzeznawiercenieotworuwkościśródręczalubśródstopiaświni
(kościtakiechętniewykorzystywanorównieżwinnychcelach,cowpłynęłonadu-
żyichudziałwmaterialewczesnośredniowiecznym).
2.Zabawkipóźnośredniowieczne
Istotnezmianywwytwórczościzabawekprzynosząpóźnefazyśredniowiecza.
PrzełomgospodarczywXIIIw.wpłynąłnarozszerzenieasortymentusurowców,
udoskonalenietechnikwytwórczych,wprowadzanienowychmetodrzemieślni-
czych,którewykorzystywanorównieżpodczastworzeniazabawek.Większośćro-
dzajówprzedmiotówzabawznanychwewczesnychfazachśredniowieczabyłana-
dalużywana,jednakichudziałzdecydowaniemaleje,zaśformastajesiębardziej
złożonaipracochłonna.
Większezaawansowaniewytwórczewyraźniewidocznejestwprzypadkulalek.
OdkońcaXIIIw.powstająjużegzemplarzeoruchomychkończynachczyoelemen-
tachułatwiającychporuszanienimijakokukiełkami,którewykorzystywanowtea-
trzykachlalkowych5.Natomiastwśródbronipóźnośredniowiecznejodnajdywane
okazyobardziejzłożonejbudowie,takiejakłukiczykusze6.Naczynkaminiatu-
roweprzeznaczonedozabawywykonywanojużzapomocątypowychmetodrze-
miosłagarncarskiego,odnajdywanerównieżminiaturowenaczynkawykonane
zcynyiołowiupochodzącezwiekuXVipóźniejsze,jednakzabytkitemajązasięg
jedynielokalny,ograniczonydoGdańska7.Doasortymentuprostychinstrumentów
odnajdywanychwrazzinnymizabawkamizaliczyćnależywpóźnymśredniowieczu
ponadtometalowedrumle.
Pozazłożonąformązabawekpóźnośredniowiecznychzwracauwagęrównież
istotnazmianasurowcowa.Miejscedominującychwewczesnymśredniowieczu
zabawekdrewnianychzajmująokazywykonanezgliny.Najwyraźniejprezentująto
znaleziskafigurekzwierzęcych,wktórychformachznalazłodbicienietylkorozwój
rzemieślnictwa,aleikształtowaniesięrycerstwa.Dominującymtypemznalezisk
wbadanymzespoledlategookresuglinianefigurkikonikówijeźdźców-rycerzy.
Wyróżniająsięonestarannymwykonaniemiszczegółowąformą,aprzedewszyst-
———
———
5Eadem,Drewnianeśredniowiecznelalkizbadańarcheologicznych,[w:]Dawneiwspółczesneza-
bawkidziecięce,red.D.Żołądź-Strzelczyk,K.Kabacińska,Poznań2010,s.23˗28.
6M.Marcinkowski,Zabawkidziecielbląskich.Prezentacjazbioruzbadańwykopaliskowych,[w:]
Dawneiwspółczesnezabawki…,s.55˗69.
7Por.E.Trawicka,ZabytkimetalowezWyspySpichrzówwGdańsku(badaniaz2004roku),„Ar-
cheologiaGdańska”2010,t.IV,s.93-150;Z.Polak,Zabytkimetalowe,[w:]Archeologiaśrednio-
wiecznegoKołobrzegu,t.2,red.M.Rębkowski,Kołobrzeg1997,s.173˗181.
56