Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MirosławRyszkiewicz
nychkoncepcjizapodgatuneklubpodtyp,tomożnaprzyjąćdefinicję
powieścikryminalnejzaproponowanąprzezjejznawczynię,AnnęMar-
tuszewską:
Odmianapowieści,wktórejpodstawowądominantąkompozycyjnąjestfabułapo-
wiązanazezbrodnią,jejdokonywaniemorazwyjaśnianiemprzyczyniujawnieniem
osobysprawcy.Głównymibohateramiwzwiązkuztymsą:prowadzącyśledztwode-
tektyw,przestępcaorazosobypodejrzane,będącenajczęściejtakżewjakiśsposóbpo-
wiązanezezbrodnią5.
Strukturalistyczną,azatemtylkodopewnegostopniaużyteczną
metodęopisutejnodmianypowieści”przedstawiazkoleiksiążkaStanko
LasiciaPoetykapowieścikryminalnej.Wśródrudymentarnychnorm
strukturynapłaszczyźniekonstrukcjiS.Lasićwyszczególniannarra-
cjęlinearno-powrotną”6,którawpowieścikryminalnej,odmiennieniż
naprzykładwpowieściprzygodowej,nidziezaporządkiemodkrycia”,
anienzaporządkiemzdarzeń”–wedługokreśleniaRogeraCailloisa7.
ZkoleinapłaszczyźniekompozycyjnejS.Lasićkoncypujenpodstawo-
wyschemat”,tworzonyprzeztakienbloki”,jak:przygotowanie→zbrod-
nia→śledztwo→odkrycie→pościg→kara.Ustalateżwynikającą
zeschematustałą,troistąkonfiguracjęrólpowieściowychbohaterów:
ofiara–morderca/ścigany–ścigający,którychniezmiennyukładHelmut
Heissenbüttelopisujepodobnie,używająctylkoinnych,aczbliskoznacz-
nych,terminów:nofiara/detektyw/podejrzany–podejrzani”8.Napodsta-
wieschematuwyjściowegoLasićwyszczególniarównieżporządkujące
literaturękryminalnąaktualizacjepodstawowejliniikompozycyjnej
wpostacinformiwariantów”,uzależnionychodrodzajuzagadki–uzna-
nejzanaczelnąirygorystycznązasadętegotypupowieści.Tonczynza-
gadkowy”narzucanarracjiszczególnytokorazuruchamiabiegzdarzeń
przywracający–zakłóconąprzezzagadkę–moralnąiintelektualną
równowagę,costanowirównieżfundamentpowieściowegoładuświata.
Jeżeliuznaćteustaleniadotyczącepowieścikryminalnejzawy-
starczające,dowyjaśnieniapozostajeznaczeniepojęciahumor
imetodaopisujegofunkcji.Jakwiadomo,problemhumorunieodłącz-
niewiążesięzzagadnieniemkomizmuijegoteorii.Niesposóbwtym
5A.Martuszewska,hasłopowieśćkryminalna,[w:]Słownikliteraturypopularnej,
red.T.Żabski,Wrocław2006,s.464.
6S.Lasić,Poetykapowieścikryminalnej.Próbaanalizystrukturalnej,tłum.M.Pe-
tryńska,Warszawa1976,s.67–73.
7R.Caillois,Powieśćkryminalna,[w:]idem,Odpowiedzialnośćistyl.Eseje,tłum.
J.Błoński[iin.],Warszawa1967,s.168.
8H.Heissenbüttel,Regułygrypowieścikryminalnej,„Teksty”1973,nr6,s.50.
