Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Wodypodziemne
Wodabłonkowataotaczawarstewkącząstkęgruntuwrazzwodąhigroskopo-
wą(ryc.1.3).Tworzysięwówczas,gdygruntosiągniestanmaksymalnejwilgotno-
ścihigroskopowej.Zostajewtedyprzerwanaadsorpcjaparywodnejzpowietrza
gruntowego,trwanadalproceswiązaniaprzezziarnacząsteczekwodykapilarnej
iwodywsiąkającej;wtensposóbtworzysięwokółziarenkolejnawarstewkawody
związanej–wodabłonkowata.Wyróżniasięwniejdwieniecoodmiennewarstwy.
Warstwabliżejziarnajestbardzosilnieznimzwiązanaipodobniejakwoda
higroskopowa,doktórejprzylega,maprawietakiesamejakonawłaściwości.
Warstwazewnętrznawodybłonkowatejjestzziarnemjużluźniejzwiązana;siły
wiążącejązziarnemmalejązewzrostemjejgrubości(Maciaszczyk2006).Dzięki
temuwodabłonkowatamamożliwośćprzemieszczaniasięwokółziarengruntu
wkierunkucieńszejwarstwybłonki(ryc.1.3:c,d).Grubośćbłonekjestróżna,
nieprzekraczajednak0,5Hm.Wodabłonkowataniepodlegadziałaniusiłycięż-
kościiniemawpływunazmianyciśnieniahydrostatycznego;zamarzawtempe-
raturzeponiżej00C,maograniczonązdolnośćrozpuszczaniasoli,jestniedostępna
dlaroślin.Ilośćwodyzawartejwgruncienosinazwęwilgotnościmolekularnej
ijesttymwiększa,immniejszajestśrednicaziaren(np.wżwirachwynosi1,5%,
awiłach45%).
Wodakapilarna(włoskowata)jestformąpośredniąmiędzywodązwiązaną
fizycznieiwolnąwodągrawitacyjną.Występowaniewodykapilarnejwporach
gruntuiszczelinachskałjestwywołanenapięciempowierzchniowymwodyiprzy-
leganiemdoichpowierzchnipodwpływemsiłmiędzycząsteczkowych.Wypełnia
onamałeporyorozmiarachod10-4do10-1mmiostre,wąskiezagłębienia
większychporówutrzymującsięwnichsiłąnapięciakapilarnego(włoskowatego).
Napięcietoprzewyższaznaczniesiłęciężkości.Wodakapilarnamazatemmożli-
wośćpodsiąkaniakugórzeiwboknazasadzieprawkapilarnych(siłassaniaka-
pilarnego).Wznoszeniekapilarnetrwadopókiciśnieniehydrostatycznesłupa
wodyniezrównoważyciśnieniawłoskowatego.Wysokośćwzniosukapilarnego
(podniesieniasięwodywprzewodachkapilarnych)zależyodśrednicyporów
iszczelin(średnicaod0,5mmdo0,2Hm),wktórychznajdujesięwoda.Imdrob-
niejszesąkanaliki,tymwodakapilarnapodsiąkawyżej(ryc.1.4,tab.1.4).Jedno-
cześnie,prędkośćwzniosukapilarnegomalejewrazzewzrostemwysokości,
cospowodowanejestmalejącąróżnicąpomiędzyciśnieniemwłoskowatymacięża-
remsłupawznoszącejwody.
59
