Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriairozwójHYdrologiiwPolsce
2
HISTORIAIROZWÓJ
HYDROLOGIIWPOLSCE
ElżbietaBajkiewicz-Grabowska,UniwersytetGdański
Początkówzainteresowaniazagadnieniamiwodnymi
naziemiachpolskichnależyposzukiwaćwczasach
pojawieniasiępierwszychspołeczeństwsłowiańskich.
JużodwczesnegopaleolituWisła–jakoszlakhandlo-
wy–łączyłaziemiepolskiezziemiamiościennymi.
LudyżyjącenadBałtykieminaPomorzuprzenikały
wzdłużbieguWisłynapołudnie,podobniejakple-
mionapojawiającesięwgórnejczęścijejdorzeczawę-
drowałyzbiegiemrzekikupółnocy.Świadcząotym
znajdowanewgłębiPolskiinaPomorzupochodzące
zpołudniasurowceinarzędziakrzemienneorazznaj-
dowanynapołudniubursztynpochodzącyzwybrze-
żySambii.RównieżważnąrolęodegrałaOdra.Zte-
renów,gdziebierzeonapoczątek,dotarładoPolski
przezBramęMorawskąpierwszaludnośćrolnicza,
anadśrodkowymjejbiegiempojawiłysięwepoce
brązukulturyprzedłużyckaiłużycka.Obszarujścio-
wyOdrymiałogromneznaczeniewkontaktachiwza-
jemnychwpływachkulturowychludówsłowiańskich
iskandynawskich.PonadtowdorzeczuOdry,nad
Wartą,powstałopaństwopolskie(Mikulski1978).
WśródSłowianpanowałkultrzek,jezioriźró-
deł.Osiadaligłównienadrzekamiijeziorami,dużą
wagęprzypisywalikomunikacjiwodnej.Wykazywali
dużezdolnościdobudowymostówiprzepraw,pro-
mówiczółen,którejużwmłodszejepocekamienia
wykonywanozjednegopnia.Znanebyłylicznestaro-
-słowiańskieportymorskienadBałtykiem,wtym
najsłynniejszyportwoliński(Kowalenko1950).
PrzejawemkulturymaterialnejdawnychSłowian
sąstudniebudowanezdranic,okrąglakówdębo-
wychisosnowych,anawetstudniewykutewskale
gipsowej(Kostrzewski1962).Wodęzestudniczerpa-
nożurawiem.
Pierwszyobrazhydrografiiziempolskichznajdu-
jesięnajednejzmapPtolemeusza(90–168n.e.)za-
wartejwjegodzieleGeographia.Namapie,naktórej
jestEuropaŚrodkowa(GermaniaMagna),znajdują
sięm.in.miastaCalisia(utożsamianezKaliszem),
Ascaucalis(utożsamianezBydgoszczą)iStrago-
na(utożsamianezeZgorzelcem),OceanGermański
(obejmującyMorzePółnocneiBałtyk),wyspaWolin
iZalewSzczeciński,rzekiWisłaiŚwinawypływają-
cazZalewuSzczecińskiegodoBałtyku,równolegle
doobecnejgranicypolsko-niemieckiej.
PierwszyzapisdotyczącyhydrografiiPolskipocho-
dzizkońcaIXwieku(ok.890r.)ijestnimopisujścia
Wisłyzawartywanglosaskimtłumaczeniuzłaciny
dziełaOrozjuszaHistoriaeadversuspaganos(Vwiek)do-
konanymprzezangielskiegokrólaAlfredaWielkiego.
Wdzieletymznajdujesięm.in.opisdeltyWisłyiZale-
wuWiślanegosporządzonyprzezangielskiegopodróż-
nikaWulfstana1zpodróżydopruskiegomiastaTruso.
Opisten–choćmałodokładny–dałmożliwośćpóźniej-
szychanalizrozwojudeltyWisły(Mikulski1963).
Drugikronikarskiopishydrografiinaszegokraju
jestzawartywdzielekronikarzakrólewskiegoJana
Długosza(1415–1480)pt.Annalesseucronicaeincliti
RegniPoloniae,wksiędzepierwszejChorographiaRe-
gniPoloniae(rys.2.1,Szelińska1980).Jesttopierwszy
dośćdokładny,jaknaoweczasy,opisponad200rzek
naobszarzedawnejPolskiiLitwy,wtymsiedmiu
rzekgłównych:Wisły,Odry,Warty,Dniestru,Bugu,
NiemnaiDniepru2.WdzieletymDługoszwymienia
1ZnanypowszechniejakorelacjaWulfstanazpodróżyzportuduńskiegoHetumdowielkiegoportuPrusów–Truso,położonego
nawschodnimkrańcudeltyWisły(Labuda1961).
2WchorografiiDługoszarzekisągłównymkomponentemkrajobrazuipełniąfunkcjęwspółrzędnychgeograficznych,względemktórych
sąrozmieszczoneopisywaneinneobiekty(Rott1995).
7
