Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IleRosjijestwRosji?RóżnorodnośćideowaFederacjiRosyjskiej
51
stronieci,którzysąwopozycji,sąprzeciwkozatempaństwu,wedługdośćłatwo
wytwarzanegostereotypunietylkowładcy,aleipaństwautożsamianegoztymi
wartościami.
Kolejnymkryteriumklasyfikowaniarosyjskiejmyślipolitycznejjeststosunek
dodominującejkultury.NapoczątkuXXIwiekujesttoprzedewszystkimkultura
globalna,awięcprocesywesternizacjizwyraźnądominantąamerykanizacji,której
najwyraźniejszymepifenomenemkulturowymjestanglicyzowaniejęzyka.Typologia
postawprzedstawicieliulegającejdestrukcjikulturypodporządkowanejjestjednym
znajbardziejużytecznychnarzędzidlaopisurosyjskiejmyślipolitycznej.Jestona
bowiemznacznymrozszerzeniemiuszczegółowieniemjednegozpodstawowych
inajstarszychpodziałówrosyjskiejscenypolitycznejnaokcydentalistówiantyok-
cydentalistów,czyużywająckategoriirosyjskichnazapadnikoworazsłowianofilów,
czywspółcześnie:„patriotów”
.Możnawyróżnićczterytypypostawwzależnościod
pozytywnegobądźnegatywnegostosunkudokulturydominującejorazwłasnego
narodu:natywizm,kontrakulturacja,autonegatywizmiwitalizm.
Ruchnatywistycznyjestto–wedługpowszechnieakceptowanejdefinicji
RalphaLintona–„każdeświadomedążenieczłonkówspołeczeństwadoodnowy
lubuwiecznieniawybranychaspektówwłasnejkultury”3.Kategoriataodnosisię
dotychnurtówwspołeczeństwachozniszczonejlubwłaśnieulegającejzniszczeniu
dawnejkulturze,którewjakikolwieksposóbdążądoodnowyswoichtradycyjnych
wzorówkulturowych.Dotyczytorównieżtychruchów,którezamierzająchoćby
naminimalnympoziomieutrwalićistnienieniezniszczonychjeszczeelementów
tradycyjnejkultury,choćbydlatego,żeniezetknęłysięonejeszczezkulturą
dominującą.Wyraźniewtejdefinicjiuwypuklonyjestnietylkoaprobatywny
stosunekdokrajowejprzeszłości,aleipełnaakceptacjawłasnejkultury.Jednym
znajciekawszychprzykładównatywizmujeststowarzyszenieMemoriał.Wartoteż
zwrócićuwagęnawpisującesięwtennurtpostawypisarzywiejskich–np.Wasilija
Biełowa,WalentynaRasputinaczyWładimiraLiczutina.
Nainnyaspektstosunkutegotypuruchówspołecznychdokulturydominu-
jącejzwracauwagęMelvilleJ.Herskowits.Uważaon,iż„takieruchy,wktórych
ludziepodkreślająwartośćrodzimychwzorówżyciaidążąagresywnie,realnieczy
wfantazji,dorestauracjitychwzorównawetwobliczuoczywistegoiwidocznego
brakusiłydozrzuceniawładzy,któraichkrępuje”
,możnanazwaćkontrakulturacyj-
nymi
4
.Ichcechąnajważniejszą,wyraźnieodróżnialnąodwzorcównatywistycznych,
jeststawianiesobiezacelnegację,wyeliminowanie,wręczwytępieniewszelkich
wpływówobcej,politycznie(icywilizacyjnie)silniejszejkultury.Składnikiem
kontrakulturacjijestoglądkulturydominującej„ztamtegobrzegu”
,jaktookreślał
AleksanderHercen.Dostrzegasięistnienietejobcejkultury,traktujesięjąjako
zagrożenie,alejejsięnierozumie.Korzystasięzjejosiągnięć(głównietechnicz-
3E.Nowicka,Buntiucieczka,PWN,Warszawa1972,s.19.
4Ibidem,s.20.
