Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Aspekthistoryczny
Tenwyrywkowyprzeglądsłownikówpokazuje,żewdawnejpolszczyźnie
politykaoznaczała:
•umiejętnośćrządzeniapaństwem;uprzejmość/dworskość/elegancję
(Bandtkie);
•naukęorządzeniupaństwem;grzeczność,manierność,obyczajność;też
subtelnewybiegi(Linde);
•planpostępowania,przyjętątaktykę,etykietę;sztukęrządzeniapaństwem
(eSXVII).
Natomiastpolitykto:
•mążstanu,znawcapaństwa;szczwanylis(Bandtkie);
•znającysięnarządach,sposobnydorządzenia;udającypolityka,lubiący
politykować;człowiekdworny/wytworny(Linde).
Politycznietowedługwspomnianychleksykografów:
•wodniesieniudopolityki;uprzejmie/wytwornie/elegancko(Bandtkie);
•politykirządowejsiętycząc;dwornie,utarcie(Linde).
Jakwynikazpowyższego(bardzoskrótowego)zestawienia,przymiotami
polityki,politykaipolitycznegodziałaniasąwedługpolskichsłownikówzjed-
nejstronyumiejętność,znajomośćrzeczy,zdrugiejzaś-grzeczność,etykieta,
elegancja,uprzejmość,dworność/wytworność.
Porównanieznaczeńwspomnianychpojęćwobujęzykachdajeobrazpo
częścidośćzaskakujący.Wobujęzykachpolitykaoznaczasztukę/umiejętność
rządzeniapaństwem,niekiedyteżmądrośćisprytwrządzeniu,polityknato-
miast-osobęzajmującąsiępolityką,równieżsprytnąi-wodniesieniudopol-
szczyzny-osobędworną/wytworną.Politycznieto-abstrahującodwspólnego
wobujęzykaznaczenia:wodniesieniudopolitykijakosztukirządzeniapań-
stwem-dlaNiemcówsprytnie,podstępnie,chytrze,przebiegle,niekoniecznieszcze-
rzeiuczciwie,dlaPolakównatomiastuprzejmie,wytwornie,elegancko,dwornie.
Ewolucjęznaczeniasłówpolityka,politykipolitycznośćwpolszczyźnie
trafnieoddająnastępującesłowa:
WXVIIwiekunastępujewPolscepierwszainwazjafrancuszczyznypoprzezdwory
WładysławaIV,JanaKazimierza,azwłaszczaJanaIIISobieskiego.Pojawiasię
wtedyterminpolitique,któryoznaczałsztukęrządzeniapaństwem,utrzymywania
iwyzyskiwaniastosunkówzinnymipaństwami.Pochodząceodtegoterminusło-
wopolitykoznaczałoczłowiekabiegłegowpolityce,znającegoświat,zdolnegodo
