Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
EugeniuszKwiatkowski
Podstawąichpoglądubyłoprzekonanie,żebodźcekierującepostępowaniem
ludzisąwistocieowielebardziejzłożoneiuwzględniająrównieżbodźcemo-
ralne.Stądteżzaniewłaściweuznalioparcieogólnejteoriiekonomicznejkla-
sykównakoncepcji„człowiekaekonomicznego”
.Przedmiotemkrytykizestro-
nystarszejszkołyhistorycznejbyłarównieżahistorycznośćteoriiklasycznej
(argumentahistorycznościteoriigłównegonurtubędzieszerokowykorzysty-
wanypóźniejprzezinstytucjonalistów).Podkreślanoprzedewszystkimbrak
relatywizmuteoriiekonomicznejklasyków.ZdaniemF.Lista,społeczeństwa
przechodząwswymrozwojuprzezkolejnestadiarozwojowe,którecharakte-
ryzująsięodmiennymistosunkamigospodarczymi(List,1922,s.63).Stądteż
niedoprzyjęciajestjednolitateoriaogólnaobjaśniającazjawiskagospodarcze
wkrajachznajdującychsięnaróżnychstadiachrozwojowych.Wszczegól-
nościF.ListodrzucałzasadnośćprzenoszeniadogospodarkiNiemieczasad
liberalizmugospodarczego,przynoszącychkorzyścirozwiniętejgospodarce
Anglii,gdyżwwarunkachdziałaniatakichzasadznaczniesłabiejrozwinięta
gospodarkaniemieckaniebyłabywstaniekonkurowaćzgospodarkąAnglii
iinnychbardziejrozwiniętychkrajów(List,1922,s.326).Dlategoteżwcelu
przyspieszeniarozwojugospodarczegokrajówmniejrozwiniętychF.Listpo-
stulowałprotekcjonistycznąpolitykępaństwa,zakładającąochronęcelnąro-
dzimegoprzemysłuiwiększebezpośredniezaangażowaniepaństwawewspie-
ranieprocesówrozwojowych.
OstatnietrzydziestolecieXIXw.ipierwszetrzydziestolecieXXw.tookres
dynamicznegorozwojunurtusubiektywno-marginalistycznego,którydoko-
nałsięgłówniezasprawątakichekonomistów,jak:CarlMenger,WilliamJe-
vons,LeonWalras,AlfredMarshalliArthurPigou.Szczególnąrolęodegrał
kierunekekonomiineoklasycznej1,którywkońcowychlatachtegookresu
zająłdominującąpozycjęwramachnurtusubiektywno-marginalistycznego.
Kierunektenstałsiębowiemgłównymnegatywnymukłademodniesieniadla
późniejszegorozwojuinstytucjonalizmu.
Choćwramachnurtusubiektywno-marginalistycznegorozwinęłysię
różnekierunkiiteorie,tojednakmożnadostrzecwnimkilkawspólnych
założeńmetodologicznych(Landreth,Colander,1998,s.312-459;Górski,
1967,s.230-274).Popierwsze,charakterystycznydlacałegonurtujestmi-
kroekonomicznypunktwidzenia.Zakładasię,żedlazrozumieniaprocesów
gospodarczychtrzebanajpierwrozpoznaćzasadydziałaniaindywidualnych
podmiotów,któremaksymalizująswojeceledziałania.Podrugie,charakte-
rystycznącechąnurtujestkonstruowanieirozwijanieabstrakcyjnychmo-
delidziałaniakonsumentaiprzedsiębiorstwa,atakżemodelirównowagi,
1
Natematpojmowaniaekonomiineoklasycznejijejrelacjidokierunkusubiektywno-
-marginalistycznegozob.szerzej:Kwiatkowski,1988,s.15-22.
