Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzene
21
przedzającychjeformacjiiwtakimsensiemożnajeuznaćza„pierwszą”generację
inteligencji.
Naszymzdaniem,rosyjskainteligencjanarodziłasięwpierwszymćwierćwieczu
wiekudziewiętnastego,natletakichwydarzeń,jak:działalnośćlóżmasońskich,kam-
paniaantynapoleońskaitajnezwiązkidekabrystów.Będziemytopokolenienazywać
umownie„pokoleniemdekabrystów”.Uaktywnienietwórczychsiłkulturyorazstop-
nioweformowaniesięspecyficznegotypupsychologicznego,nowegonatledotych-
czasowejkultury,znamionowałonarodzinyinteligencji–„klasyprzodującej”,awan-
gardykulturywnowejepoce.Wyodrębniłasięwówczaszrosyjskiegospołeczeństwa
grupaludzi,którzyprzyswoilisobieobcewpływykulturoweiopierającsięnaprzeję-
tychideach,wradykalnysposóbzakwestionowaliistniejącysystem.Przedstawiciele
pokoleniadekabrystówhołdowaliwartościom,którebyłycałkowicieodmienneod
tradycyjnych,ukształtowanychprzezprawosławie.Dekabryzmrozwijałsię,czerpiąc
zzachodnichidei,leczbyłprądem,którynarodziłsięwrazzzapotrzebowaniemna
nowerozwiązaniawdziedziniespołeczno-politycznejwobliczuprocesówmoderniza-
cyjnych.Wyrósłzglebyrosyjskiejkulturyjakowyrazdążeńdozniwelowaniaróżnic,
któreopóźniałyrozwójRosji.Dowodynarzeczrodzimychkorzenidekabryzmuznaj-
dziemyrównieżwpismachPiotraWieniewitinowa,którygotówbyłnawetczasowo
zerwaćzwiązkizZachodem,abytymłatwiejodnaleźćsednorosyjskiejmyśliirosyj-
skiejfilozofii
77.
WśladzaD.Martindaleprzypominamy,że„inteligencjawystępujetam,gdzie
społeczeństwoodczuwastagnację:skostnienienormizasadpostępowania,wymagają-
ceodmiany”
78.Dekabryścibyligrupąnowądlaspołeczeństwaipaństwa,coprzejawiło
sięwzakwestionowaniuzarównomodeluspołecznego(patriarchalnego),jakipoli-
tycznego(samodzierżawia).Podejmującpróbywypracowanianowychpostawisposo-
bówżyciaorazdziałania,stworzylietos,któryopierałsięnaobowiązkusłużbyojczyź-
nieispołeczeństwu.Bylipierwszympokoleniem,którewsposóbradykalnyzakwe-
stionowałoustrójspołeczno-politycznywjegoówczesnymkształcieiwyznaczyło
nowądrogęrozwoju.Dziewiętnastowiecznąinteligencjęrosyjskącharakteryzowała
opozycyjnośćwobecoficjalnejwładzy,adekabryścijakopierwsizdecydowanieopo-
wiedzielisiępostroniewartościinnychniżtradycyjne,związanezpaństwem.Cha-
raktertegowłaśniepokoleniawyznaczyłkierunkirozwojukolejnychgeneracjiifor-
macjiinteligencji.
Porozstrzygnięciupytaniaoczasnarodzininteligencjinależysięzastanowićnad
kryteriamipodziałudziewiętnastowiecznejinteligencjirosyjskiejnapokolenia,forma-
cje,grupyoraznadichwzajemnązależnością.
Wdotychczasowychbadaniachzakryteriumpodziałuinteligencjinapokoleniaba-
daczeprzyjmowalipodłożeideowe(PawełNowogrodcew)
79,historyczne(M.Smo-
leń)
80lubobrazprzechowanywdziełachliteraturypięknej(K.Chojnicka)81.
77Por.В.В.Зеньковский,Историярусскойфилософии,т.1,s.144.
78D.Martindale,TheSociologyofIntellectualCreativity,s.69.
79P.Nowogrodcew,Odrogachizadaniachrosyjskiejinteligencji[w:]Deprofundis...
80M.Smoleń,Zdziejówinteligencjirosyjskiej...
81K.Chojnicka,Rodowódliteracki...