Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzene
23
nej,wyzwolonejprzezinteligencjędziewiętnastowieczną,aleodmiennąwswejisto-
cie
84.MikołajBierdiajewpodkreśliłostryantagonizmmiędzyformacjąopodłożuate-
istycznymorazpisarzamireligijnymi.Myślicielzaznaczył,żeinteligencjęmożnaro-
zumiećdwojako:
„...этолучшиеизбранныелюдистраны,создателидуховнойкультурынации,творцы
русскойлитературы,русскогообщества,философынауки,религиозныеискатели,
хранителиобщественнойправды,пророкилучшегобудушего”
85.
DotejgrupyzaliczyłA.Puszkina,M.Lermontowa,M.Gogola,I.Turgieniewa,
L.Tołstoja,iF.Dostojewskiego,atakżeP.Czaadajewa,słowianofilów,W.Bielińskie-
go,A.Hercena,W.Sołowjowa.NaprzeciwległymbiegunieznaleźlisięM.Czerny-
szewski,M.Dobrolubow,D.PisariewiM.Michajłowski.Problematykaichdzieł
ograniczyłasiędowąskiegokręguinteresówklasowych,niewyrażałatreścinarodo-
wychaniogólnoludzkich.„Еслилучшиевожакиинтеллигенциибылидаровиты,
высказывалиидеи,имевшиеобщеезначение,тодухинтеллигентскоймассы
бездарендоужаса”
86.MichałGerszenzontakżepotwierdziłistniejącyrozdźwięk
międzyinteligencjąwwąskimznaczeniu–rewolucyjną,demokratycznąajejideowy-
miprzeciwnikami,doktórychzaliczałwielkichpisarzy:
„Силухудожественногогенияунаспочтибезошибочноможнoбылоизмерить
степеньюегоненавистикинтеллигенцииидостаточноназватьгениальнейших:Толстого,
Достоевского,ТютчеваиФета.Иразвенестыднознать,чтонашилучшиелюдисмотрели
нанассотвращением”
87.
KrystynaChojnicka
88,powołującsięnadzieławybitnychrosyjskichpisarzy:Iwana
TurgieniewaiFiodoraDostojewskiego,wyróżniłatrzypokolenia:ojców,czyli„ludzi
zbędnych”,ichdzieci–nihilistów–oraz„biesy”.Badającinteligencjęwoparciu
odziełaliterackie,Chojnickaprzypomina,żewdziewiętnastowiecznejRosjiliteratura
nietylkoodzwierciedlałapostawyinteligencji,lecztakżejekształtowała
89.
„Zbędniludzie”wychowalisięwatmosferzedążeńwolnościowychiwpoczuciu
dumynarodowej,któratowarzyszyłaichstarszymbraciom–uczestnikomkampanii
antynapoleońskiej,późniejczłonkomtajnychstowarzyszeń.Pozbawienimożliwości
wcieleniamyśliwczynwatmosferzeRosjiMikołajaIzadawalisobiepytanie:„Cotu
człowiekmaczynićzeswąmyślą?LudziewRosjitomachiny,niepotrzebnieobdarzo-
nemyślą”
90.Historycznie„zbędniludzie”przynależelidopokolenialattrzydziestych
–czterdziestychdziewiętnastegowieku.
84„Każdanowasiłaspołecznawyzwolonaprzeztwórczemniejszościpowinna–idealnierzeczbiorąc–
zrodzićnoweinstytucje,poprzezktórebędziemogładziałać”.Por.A.Toynbee,Studium...,s.798.
85Н.А.Бердяев,Изпсихологиирусскойинтеллигенции[в:]Н.А.Бердяев,Интеллигенция.Ре-
волюция.Национальность.Культура,Москва1999.
86Н.А.Бердяев,Изпсихологии...,s.71.
87M.O.Гершензон,Tворческоесамосознание[в:]Вехи.ИнтеллигенциявРоссии.Сборникстатьей
1909–1910,Москва1991.
88K.Chojnicka,Rodowódliteracki...
89„Posługującsięperfekcyjnietzw.ezopowymjęzykiemprzejęłanasiebieliteraturarosyjskacałycię-
żardyskusjinadnajbardziejżywotnymiproblemamikondycjispołecznejImperium.Literatura–jaknigdzie
–ferowaławyroki,oceniałapostawy,postulowałazmiany”.Por.K.Chojnicka,Rodowódliteracki...,s.5.
90K.Chojnicka,Rodowódliteracki...,s.9.
