Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Łukasz Kadela

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022, 151 s. ISBN 978-83-01-22146-1, doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Kadela, Ł.

T1 Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2022

SN 978-83-01-22146-1

DOI https://doi.org/10.53271/2022.005

Bibliografia BibTex:

@Book{ 266448, author = "Kadela, Łukasz", editor = "", title = "Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2022", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-22146-1", doi = "https://doi.org/10.53271/2022.005" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Kadela, Łukasz

ED -

TI - Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2022

SN - 978-83-01-22146-1

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2022.005

Netografia (standard APA):

Kadela, Łukasz. Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970 [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2022 [dostęp: 28 04 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/interpretacja-estetyki-dziel-architektury-w-procesie-ich-ochrony-na-lukasz-kadela-266448. doi: https://doi.org/10.53271/2022.005

architektura, urbanistyka, ochrona zabytków, interpretacja estetyki

Opracowanie poświęcone jest analizie wpływu czynników subiektywnych na ocenę wartości artystycznych zabytków Krakowa w procesie ich ochrony na wybranych przykładach w pierwszym dwudziestopięcioleciu po zakończeniu II wojny światowej. Monografia p...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-22146-1

DOI:

https://doi.org/10.53271/2022.005

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2022

Liczba stron:

151

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

WSTĘP8
Cel pracy8
Zakres pracy9
Metoda pracy10
Teza pracy10
Stan badań11
WPROWADZENIE18
Zarys najnowszej historii Krakowa w kontekście kształtowania się jego zabudowy i procesów ochrony jego architektonicznego dziedzictwa kulturowego18
ROZDZIAŁ I26
1. Inwentaryzacja wojennych strat poniesionych w historycznym dziedzictwie kulturowym Krakowa w okresie II wojny światowej26
1.1. Skutki przeobrażenia Zamku Królewskiego na Wawelu w siedzibę Generalnego Gubernatorstwa Hansa Franka26
1.2. Realizacja planu przebudowy Krakowa w rejonie śródmieścia. Zakres prac i ich znaczenie29
1.3. Likwidacja krakowskich pomników oraz dewastacja miejsc pamięci narodowej32
1.4. Niemiecka grabież dziedzictwa kulturowego Polski na terenie Krakowa33
1.5. „Manewr, który ocalił Kraków” i jego wpływ na historyczną zabudowę miasta35
ROZDZIAŁ II38
2. Odzyskanie zagrabionego zasobu oraz pierwsze powojenne interwencje konserwatorskie38
2.1. Wprowadzenie38
2.2. Gródek i Okół – przedwojenne badania i powojenne realizacje konserwatorskie. Uporządkowanie pl. św. Marii Magdaleny oraz restauracja południowej fasady Collegium Iuridicum (S. Świszczowski: 1947–1954)42
2.3. Przeniesienie drewnianego kościoła z Komorowic na Wolę Justowską w 1949 roku.(K. Estreicher – realizacja zamysłu B. Tretera)48
WPROWADZENIE DO III ORAZ IV ROZDZIAŁU52
ROZDZIAŁ III58
3. Antygermańska krucjata58
3.1. Wyburzenie odwachu przy Wieży Ratuszowej i arkadowej kordegardy przy ul. Pijarskiej. (S. Świszczowski: 1946 rok)58
3.2. Porządkowanie wzgórza wawelskiego i pierwsze prace konserwatorskie61
3.3. Restauracja Collegium Maius (K. Estreicher, A. Majewski: 1950–1963 rok)64
3.4. Wyburzania i modernizacja XIX-wiecznej Twierdzy Kraków78
3.5. Ogólnopolski konkurs „Na uporządkowanie otoczenia Wawelu” z 1953 roku85
3.6. Wyburzenie kamiennego mostu na Prądniku w 1964 roku89
ROZDZIAŁ IV 92
4. Ochrona XIX-wiecznej kreacji w imię integralności zabytku92
4.1. Remont Sukiennic (J. Lepiarczyk, J. Jamroz: 1956–1959 rok)92
ROZDZIAŁ V 108
5. Krakowskie osiągnięcia konserwatorskie w latach 1945–1970 i ich znaczenie dla strategii działań propagandowych w czasach PRL108
PODSUMOWANIE116
ANEKS122
WYKAZ ILUSTRACJI138
BIBLIOGRAFIA144

WSTĘP

symbolocaleniaodzniszczeńKrakowabyłwykorzysty-

wanyjakonarzędziepropagowanianowegoustrojupo-

litycznego.Najczęściejpodkreślanointelektualnypo-

tencjałdowództwaArmiiRadzieckiej,któreopracowało

wyjątkowątaktykęwyzwoleniaKrakowaspodniemiec-

kiejokupacji7.Ponadtoakcentowanobohaterstwoispraw-

nośćwywiaduradzieckiego,któryzapobiegłwysadzeniu

podminowanychprzezwojskahitlerowskienajważniej-

szychzabytkówKrakowa8.Tenucudwyzwolenia”miasta

uhonorowanywMoskwiesalwąz324dział9sprawił,

żepowojniestolicaMałopolskiijejzabytkowaarchitek-

turajakosymbolpolskiegodziedzictwabyłymitologizo-

wane,acozatymidzieprzyciągałyszczególnąuwagę

przedstawicieliaparatunowejwładzy.

Znaukowegopunktuwidzeniataniezwykleintere-

sującawielowątkowośćpowojennegoproblemuochro-

nyzabytkówwKrakowiestworzyładlaprzedstawicieli

grupreprezentującychśrodowiskakonserwatorskie

orazpolitycznemożliwośćocenywartościartystycz-

nycharchitekturykrakowskichzabytkównapodstawie

symbolicznejizarazemsubiektywnejinterpretacjiich

form.Symbolikatawpierwszych25latachpozakoń-

czeniuIIwojnyświatowejstanowiłaniejednokrotnie

głównynurtﬁlozoﬁcznywteoriiochronyzabytków,

poczęścistajączaradykalnymiinterwencjamikonser-

watorskimi,którewodmiennychhistorycznychokolicz-

nościachniemiałybyszansnarealizację.

Dzisiejszypunktwidzenianazamkniętyokreswhi-

storiidajesposobnośćdopodjęciapróbyocenysłusz-

nościpodejmowanychwtamtymczasiedziałańkonser-

watorskich,zuwzględnieniemprzywołanychpowyżej

okoliczności,wktórychbyłyinicjowane.Ponadtomożna

dokonaćobiektywnejanalizyszacunkowej,wjakichpro-

porcjachwynikałyonezpanującychwówczasteorii

ipraktykwprocesieochronyzabytków,awjakim

zindywidualnychpoglądówiosobistychdoświadczeń

życiowychkrakowskichkonserwatorów.Powyżejprzy-

wołanezależności,ścierającesięnastykuteoriiiprak-

tykikonserwatorskiejnatleprzemianyustrojowej

wpaństwieorazprzyuwzględnieniuindywidualnych

poglądównaprocesyochronyzabytkowegodziedzictwa

Krakowawlatach1945-1970,dotychczasniebyły

szczegółowoopracowane.

Wzwiązkuztymgłównymcelemniniejszejpracy

jestdokonanieanalizynaukowej,przyuwzględnieniu

wskazanychwyżejzależności,opartychnanajistotniej-

szychwtamtymczasieprzykładachochronyzabytków

wKrakowie,arównocześniepróbaocenywpływu

nainterpretacjęichestetykiobiektywnychczynników

naukowychorazsubiektywnychuwarunkowańwynika-

jącychzosobistychpreferencjikonserwatorówiideo-

7WięcejnatematmituwyzwoleniaKrakowapatrz:R.Sła-

wecki,Manewr,któryocaliłKraków,WydawnictwoLiterackie,Kra-

ków1975.

8G.Jeżowski,Ostatnie…,op.cit.,s.449.

9Ibidem,s.447.

logiipolitycznejprzenikającejdoprocesuochrony

zabytków.

Zakrespracy

Kraków-miasto,któreszczęśliwieprzetrwałoczasy

zaborówiwojenpierwszejpołowyXXwieku,stałosię

obiektemdużejuwagiśrodowiskakonserwatorów

iprzedstawicielinowejwładzypo1945roku.

Warunkidodyskusjinadteoriąochronyzabytkowej

zabudowymiastaidziałaniawtymobszarzedlasłużb

konserwatorskich,historykówsztukiiarchitektówbyły

wpowojennejrzeczywistościszczególne,aichtema-

tykaodnosiłasiędokażdejformyochronydziedzictwa,

począwszyoddetaliwnętrz,malowidełściennychprzez

całeobiektyarchitektoniczne,anazagadnieniachurba-

nistycznychskończywszy.Toczas,wktórymsiłaargu-

mentówzbudowananaemocjonalnychpodwalinach

irozumieniuówczesnychrealiówpolityczno-gospodar-

czychdawałaniejednokrotniewiększemożliwości

dopodjęciarealniejinterwencjikonserwatorskiejniż

rzetelnenaukoweopracowania.

Zbióromówionychwniniejszejpracywydarzeń

zostałzamkniętyczasowowokresieistotnychprzemian

politycznychwPolsceprzypadającychnapierwsze

ćwierćwieczepozakończeniuIIwojnyświatowej.

WowymprzedzialeczasowymnaterenachKrakowa

wykrystalizowałosiękilkaistotnychteoretycznych

ipraktycznychtendencjiwprocesieochronyzabytków,

którychanalizanaukowajestprzedmiotemtegoopraco-

wania.Pierwszatopróbazinwentaryzowaniastanu

zachowaniaarchitektonicznegodziedzictwaKrakowa

iodzyskanego-zagrabionegowczasieokupacjihitle-

rowskiej-zbiorudziełsztuki.Kolejnepoddaneanalizie

zjawiskotoreakcjaczęściprzedstawicieliśrodowiska

konserwatorskiegowniepodległejPolscenaarchitek-

turępowstałąwczasachuobcegopanowania”natym

terenie,zeszczególnymuwzględnieniemKrakowa.

Ważnymiszerokodyskutowanymmomentemwproce-

sieochronyXIX-wiecznejkrakowskiejspuściznyarchi-

tektonicznejbyław1955rokuuobrona”architekto-

nicznejformySukiennic,nadanejimwdrugiejpołowie

XIXwiekuprzezTomaszaPrylińskiego.Przypadające

nalatabadanegowniniejszejpracyokresuobchody

TysiącleciaPaństwaPolskiego,wskładktórychwcho-

dziłjubileusz600-leciapowstaniaUniwersytetuJagiel-

lońskiego,zainicjowałynaszerokąskalękonserwatorski

procesochronyarchitektonicznegodziedzictwauni-

wersyteckiegoKrakowa,któryrozpocząłsięwpod

konieclat40.XXwiekuitrwałdokońca1970roku.

Szczególnieistotnawkontekścieomawianejwniniejszej

pracyproblematyki,byłarestauracjaCollegiumMaius

wlatach1950-1963-najstarszegogmachuuniwersy-

teckiegowPolsce,wedługkontrowersyjnejautorskiej

koncepcjiKarolaEstreichera.Poddaneanalizienajja-

skrawszeprzykładypowstałychpoIIwojnieświatowej

Brak wyników

Interpretacja estetyki dzieł architektury w procesie ich ochrony na przykładzie Krakowa. Tom 1. Lata 1945–1970

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra