Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Streswujęciuogólnymistreswpracy
Wliteraturzedotyczącejstresuspotykasięwieleróżnorodnychdefinicjiipodejść
dotegopojęcia.To,cojeszczekilkadziesiątlattemubyłozagadnieniemdośćenig-
matycznym,dziśdoczekałosiękoncepcjinaukowychirzetelnychbadańlongitudi-
nalnychorazinterdycyplinarnych.Różnorodnespojrzenianazagadnieniestresuwe
współczesnejliteraturzeraczejsięuzupełniają,niżkonkurujązesobą,gdyżsamoto
zjawiskojestniezwyklezłożoneizróżnicowane.Najbardziejogólnadefinicjastresu
określagojakostan,wktórymjednostkaczujesiępobudzonainiespokojnanasku-
tekniekontrolowanego,nieprzyjemnegowydarzenia,jaknp.utknięciewkorkusamo-
chodowym,uczestnictwowkłótnilubsytuacjazagrożenia(Fink,2016).Poszukując
dokładniejszejdefinicjitegopojęcia,należysięodwołaćdotrzechgłównychgrup
koncepcji,zktórychkażdaakcentujeinnyaspektstresu.Zostałyoneopisaneponiżej.
1010Istotastresuczłowieka
Pierwszagrupadefinicjiujmujestresjakobodziecwywołującyokreślonyzestaw
reakcji(emocjonalnych,fizjologicznych).Definicjetewywodząsięzwczesnychbadań
nadpojęciemstresu,wykonywanychmiędzyinnyminaskoczkachspadochronowych
(Janis,1958;Reykowski,1966).Takiepodejścieimplikujeistnieniepewnegozestawu
czynników(np.skokzespadochronem,udziałwwalcelubakcjigaszeniapożaru,
śmierćbliskiejosoby),któreoddziałująnawszystkichludzi,wywołującreakcjestre-
sowe.Istniejejednakwielesytuacji,wktórychjednaosobabędzieodczuwaćstres,
ainnanie.Cowięcej,nawettensamczłowiekmożewtakiejsamejsytuacjirazre-
agowaćstresem,ainnymrazemnie.Tespostrzeżeniawskazująnapotrzebędodania
kolejnegoelementuwcelupełnegozdefiniowaniazjawiskastresu.
Drugagrupadefinicjidotyczywięcujmowaniastresujakoreakcjinasytuacjęze-
wnętrzną.PrekursoremtegopodejściajestSelye,którydefiniujestresjakonieswoistą
reakcjęorganizmunawszelkiestawianemuwymagania(Selye,1956).Wedługniego
stresjestodczuwanyprzezjednostkęjakowynikdziałaniastresora,czyliczynnikaze-
wnętrznego.Organizmczłowiekawsytuacjidziałaniastresoradążydoprzywrócenia
zaburzonejrównowagi.Dążenietojestreakcjąnieswoistą,gdyżniezależyodtego,
czyowarównowagazostałazaburzonanaskutekniekorzystnychwarunkówatmosfe-
rycznych,leków,silnychemocji,czybólu.Selyewtympodejściudostresuopierasię
głównienaanaliziereakcjifizjologicznychorganizmu(jaknp.wzrostciśnieniakrwi
itętna,napięciemięśni,rozszerzenieźrenic,wydzielaniepotu),niebiorącpoduwagę
