Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
I
Część1.Teoretycznepodstawyzagadnieniastresuzwiązanegozpracą...
TeoriatransakcyjnaTomaCoxa
TeoriatransakcyjnaCoxajesteuropejskimodpowiednikiemtransakcyjnejkon-
cepcjiLazarusazeszczególnymuwzględnieniemśrodowiskaorganizacyjnego.Jest
więczaliczanadokoncepcjistresuzwiązanegozpracą.Stresjestwniejwynikiem
szczególnejistwarzającejproblemytransakcjimiędzyśrodowiskiem(potrzebami,
wymaganiami,ograniczeniami)ajednostką(jejpotrzebami,możliwościamiiwarto-
ściami).Strespojawiasięwówczas,gdyjednostkaspostrzega,żeniemożesobiepo-
radzićzwymaganiamiśrodowiskapracy,gdywymaganiatezagrażajądobrostanowi
jednostkiorazgdyjestonazaniepokojonalubprzygnębionanaskutekczynników
zewnętrznych(Cox,1978,1993;CoxiMackay,1981).StreswedługCoxajestprocesem
składającymsięzpięciuetapów,podczasktórychzwiększasięświadomośćjednostki
wzakresieanalizysytuacji(Cox,1993).to:
.
etap1-percepcjawymagańśrodowiska;
.
etap2-ocenastosunkuowychwymagańdozdolnościradzeniasobiezestresem;
.
etap3-psychologiczne(przedewszystkimemocjonalne)ifizjologicznezmiany
pojawiającesięnaskutekstanustresu;mająonegłówniecharakternegatywny;
.
etap4-konsekwencjeradzeniasobiezestresemwzakresierelacjispołecznych,
zachowańorganizacyjnychorazstanuzdrowia;
.
etap5-ogólnainformacjazwrotnazwiązanazewszystkimietapamimodelu.
Doświadczaniestresuzwiązanegozpracąniesiezasobądwojakiegorodzaju
skutki.Popierwsze,jesttodoświadczenieszczególnychwarunkówfizycznychipsy-
chospołecznychorazuświadomieniesobie,żemasiętrudnościzporadzeniemsobie
zwymogamipracy.Podrugiezaś,doświadczaniustresutowarzysządziałaniazarad-
czewsferzepoznawczej,behawioralnejifizjologicznej.oneadaptacyjnewper-
spektywiekrótkoterminowej,nadłuższąmetęjednakwpływająnegatywnienazdro-
wieimogąstanowićpoważnezagrożenie.
Teoriedopasowaniaosobydoorganizacji
Istniejedośćdużokoncepcjiprzedstawiającychprocesdopasowaniajednostkido
organizacji.Przyjmujesięwnich,żestresjestwynikiemniedopasowaniaobiektywne-
golubsubiektywnegonaliniipracownik-stanowiskopracylubpracownik-organi-
zacja.Teorieteróżniąsięnazewnictwem(person-environmentfitP-E,person-jobfitP-J,
person-organizationalfitP-O),alemodelzależnościzostajepodobny(Edwards,1991;
Holland,1959;Kristof,1996;Ogińska-Bulik,2006;Rounds,DawisiLofquist,1987;Van
Harrison,1987).Wkoncepcjachtychmówisięodwojakiegorodzajudopasowaniudo
pracy.Pierwszyrodzajtodopasowaniezasobówimożliwościjednostkidowymagań
pracy.Drugitypdopasowaniatostopień,wjakimśrodowiskopracyzaspokajapotrze-
byjednostki.Każdyrodzajniedopasowaniaskutkujepowstawaniemnapięciaiod-
czuwaniemstresuwpracy(rys.1.3).Dopasowaniewtejteoriioznacza,żeśrodowisko