Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
zawieszenieprzekonaniaorealnymistnieniuświataipoznającegopodmiotu.Epoche
miałasprawić,żeświadomośćstaniesięczysta(pozbawionazałożeń),będzietrakto-
waćświatwyłączniejakofenomeny,zjawiska.Doświadczeniefenomenologicznetym
różnisięoddoświadczeniaempirycznego,żewszelkiewładze(intelektualne,zmysło-
we)potoulegająchwilowemuzawieszeniu,bywtymczasieodsłonićto,cofunduje
iumożliwiakontaktpodmiotuiprzedmiotu.
FenomenologowieprzejęliteżodBrentanyfascynacjęoczywistością.Wśródważ-
nychpojęćfenomenologiiznajdujesięanalizaeidetyczna,czylidążeniedouchwyce-
niaistotytego,codane,ideacja,docieraniedoistotyzjawisk,widzenieistotnościowe.
Wnaocznościistotnościowejdanajestczystaistotazjawiska.Uchwycenietejistoty
niemusibyćprzeprowadzonenawieluprzykładach,wystarczynawetjedenlubtylko
naocznośćwyobrażeniowa(przykładwyobrażony).
PośmierciHusserlaniekwestionowanymlideremszkołyfenomenologicznej
stałsięjegouczeńR.Ingarden,uznawanyzatwórcęobiektywistycznegoireali-
stycznegonurtu-tzw.drugiejfenomenologii.Wswojejkoncepcjiczłowieka
iświataopowiadasięzarealistycznympodłożemdoświadczenia,nabaziektórego
możnadopierostosowaćredukcjętranscendentalną,traktowanąjakonarzędziein-
telektualne,służącedoopisutego(lapidarnierzeczujmując),cojest,anietego,co
wymyślone12.
Przyjmujączatemdyrektywyrealistycznegonurtufenomenologii,podjętazostała
próbauchwyceniatego,costanowiistotęzespołowychgiersportowych,dotykającnie
tylkowarstwyidei,alerównieżkonkretnychdoświadczeńwynikającychzsytuacji
gry.Dlauniknięciapodstawowejsłabościwszelkichredukcjonizmów(zajmujących
sięgłównieustaleniem:czemubadanyprzedmiotanalizysłuży,anieczymjest),na-
leżyodróżnićfunkcjegierodichistoty,uznająctymsamympierwszeństwoistoty
Husserla,którystanowipodstawęfenomenologii.Husserlmówiącoepochéużywaznanejmetaforybra-
niawnawias.Dlafenomenologiiważneznaczeniemarównieżpojęcieintencjonalności,któreHusserl
zapożyczyłodswojegonauczycielaF.Brentany.WedługBrentanyintencjajestrelacjąłączącąumysł,
świadomośćztreściąlubprzedmiotem.Relacjaintencjonalnaskładasięzdwóchczłonów:noezyino-
ematu.Noezatoaktświadomościowy,apoemat-przedmiotdanywtymakcie.Noeza(gr.noesis)-
zwanajesttakżeintelekcjąlubintuicjąintelektualną.Wznaczeniuogólnymoznaczabezpośredniwgląd
wstanrzeczy.WfilozofiiE.Husserla:intencjonalnyaktświadomości.Przedmiotemnoezyjestnoemat.
Brentanoprzypisywałintencjonalnośćwszystkimstanomumysłowym.Husserlzauważył,żetakniejest,
niektórestanyniesąintencjonalne:np.aninastrój,anistanduchaniesąnakierowanenacoś.Zob.szerzej
F.Brentano,1999,Psychologiazempirycznegopunktuwidzenia,przeł.W.Galewicz,Warszawa;E.An-
scombe,1957,Intention,Oxford;J.R.Searle,1983,Intentionality.AnEssayinthePhilosophyofMind,
Cambridge.Szerzejnatematmetodyfenomenologicznejzob.teżE.Husserl,1967,Ideeczystejfenome-
nologiiifenomenologicznejfilozofii,tłum.D.Gierulanka,PWN,Warszawa;P.Ricoeur,Fenomenologia
ihermeneutyka;wychodzącodHusserla,w:J.Migasiński,I.Lorenc,2006,Fenomenologiafrancuska
-rozpoznania,interpretacje,rozwinięcia,WydawnictwoInstytutuFilozofiiiSocjologiiPAN,Warszawa;
M.Merleau-PontyM.,2001,Fenomenologiapercepcji,PAN,Warszawa.
12Zob.szerzejR.Ingarden,GłównelinierozwojupoglądówfilozoficznychEdmundaHusserla,
nPrzeglądFilozoficzny”XLII,Warszawa1939;J.Tischner,Ingarden-Husserl:spóroistnienieświata,
w:FenomenologiaRomanaIngardena,nStudiaFilozoficzne”wyd.specjalne,Warszawa1972.
