Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IUSMERCATORUM–LEXMERCATORIA
Prawokupców–prawokupieckie
Iusmercatorumetlexmercatoria(„prawokupcówiprawokupieckie”)–dwawyraże-
nia,którefigurująwtytuleniniejszegotomu,odnosząsiędośredniowiecznegosystemu
zwyczajowegoprawahandlowego,powstałegoirozwiniętegowXIIIiXIVw.weWło-
szech,anastępniestosowanegowcałejEuropieZachodniejiŚrodkowej.Iusmerca-
torumbyłoprawemzwyczajowym,tworzonymprzezpraktykęspołeczną.Środowisko
kupców,obsługującemiędzynarodowyobróttowarowyipieniężnykierowałosięstały-
miregułamipostępowania,którechroniłyjegointeresyiułatwiałyobrót.Średniowiecz-
neprawohandloweopartebyłonatrzechgłównychzasadach:1)zasadziesłuszności;
2)zasadziewzajemności;3)zasadziepolubownegorozstrzyganiasporów.
Powstałewwiekachśrednichinstytucjeprawneznanesądodziś.Wymieńmynaj-
ważniejszeznich:spółkahandlowa,księgowośćhandlowa,papierywartościowe,
wszczególnościwekselibanknoty(biletybankowe),arbitrażhandlowy,upadłość.
Kontraktspółkiznanybyłjużwstarożytności,zwłaszczaRzymianom.Dorobkiem
średniowieczabyłanatomiastspółkakomandytowa.Polegałaonanaprzystąpieniudo
prowadzonegoprzezkomplementariuszaprzedsiębiorstwaprzezwniesieniesumyko-
mandytowejczyliwkładukapitałowego.Komandytariuszodpowiadałzazobowiązania
spółkitylkodowysokościwniesionegowkładu.
Średniowiecznikupcytonietylkohandlującytowarami,aletakżebankierzy.Na-
zwa„bank”wywodzisięzjęzykawłoskiego,zwyrazubanca,czyli„ławka”.Chodziło
oławę,naktórejsiedzielikupcymonetarni–kładlinaniejpieniądzenawymianę.Na-
zywanoichztegopowodu„bankierami”.
Wynalazkiemśredniowiecznychbankierówbyłweksel,zwanywjęzykuwłoskim
letteradicambiolubpofrancuskulettredechange.Wekselwswychpoczątkach(naj-
starszywekselzostałsporządzonyweFlorencjiw1291r.)polegałnawystawieniudo-
kumentupapierowegozprzyrzeczeniemzapłatywoznaczonymmiejscuiczasiewy-
mienionejwdokumenciesumypieniężnejprzezwskazanąosobę,takzwanegotrasata,
narzeczodbiorcywekslalubokaziciela.Tegorodzajudokumentybankiwystawiały
wzamianzawpłaconągotówkę,najczęściejkupcomtowarowymudającymsięwdaleką
podróżhandlową.Kupieczamiastpieniędzywgotówcewyprawiałsięwpodróżzdo-
kumentem,czyliwekslem.Unikałtymsamymryzykautratypieniędzywskutekrabun-
kuczykradzieżynaniebezpiecznychśredniowiecznychdrogach.Posiadającyweksel
kupieczgłaszałsięwterminiedotrasata,którymbyłzregułyinnybankierdziałający
wmieściepołożonymnatrasiepodróżylubbędącymjejcelem.Bankierten,odbierając
