Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
cesyseparatystycznena(jeszcze)sowieckimterytorium,patriarchiamo-
skiewskaw1990rokuzgodziłasiędaćautonomięegzarchatowiukraiń-
skiemu,któryzostałnazwanyUkraińskąCerkwiąPrawosławnąizatrzy-
małwiększośćparafiiimonastyrównaUkrainie.Wtymsamymczasie,
choćzmniejszymzakresemautonomii,wramachPatriarchatuMoskiew-
skiegopowstałaBiałoruskaCerkiewPrawosławna,inaczejnazywanaeg-
zarchatembiałoruskim.Alejednocześniewtychlatachpojawiłasięrów-
nieżinnatendencja.Okazałosię,żepatriarchiamoskiewska,któraporaz
pierwszyzaistniałanasceniehistorycznejwmaju1927rokuwskutek
kompromisumiędzynieuznawanymprzezpostanowieniakanoniczneRo-
syjskiejCerkwiPrawosławnej(prawnestrukturyjejzarząduzostałyoba-
loneprzezwładzękomunistycznąjeszczewroku1922)metropolitąSier-
giejemStragorodzkimarosnącymjużwtedywsiłęstalinowskimreżi-
mem,niejestuznawanazakanonicznyośrodekcerkiewnynietylkoprzez
wieluprawosławnychrosyjskiejdiasporycerkiewnej,aleteżprzezna-
stępcówrosyjskichcerkiewnychnonkonformistów,którzybyliekstermi-
nowaniprzezmachinęrepresjiwlatachtrzydziestychiczterdziestych
iprzetrwaliwpostacinielicznychistaranniezakonspirowanychgrup.
Tymczasempatriarchiamoskiewskaniezatroszczyłasięoprzywrócenie
kanonicznejstrukturyRosyjskiejCerkwiPrawosławnej(takbrzmiałahi-
storycznanazwaCerkwilokalnej,którazostałazlikwidowanawskutek
antykościelnejkampaniiw1922roku),zatwierdzonejnajejŚwiętymSo-
borzeMoskiewskimwlatach1917–1918.Cowięcej,sobórMoskiew-
skiegoPatriarchatuw2000rokuoznaczałzerwanieznią,coniewątpliwie
skazujeCerkiewprawosławnąnatereniebyłegoZSRR(wRosji,na
Ukrainie,Białorusi,wkrajachbałtyckich,Besarabii,KazachstanieiAzji
Środkowej)nanowestarcia.
MówiącoduchowejschedzieSłowianwschodnich,OjciecŚwięty
womawianymliścieapostolskimszczególniewskazujenabizantyjski
charaktertegodziedzictwa:
(…)językikulturasłowiańskastałysięnowymkontekstemdlatego,codotąd
znajdowałoswójwyrazbizantyńskiwstolicyWschodniegoCesarstwa,atakżena
całymobszarzezwiązanymznimiprzezwieki(Euntesinmundum,§3).
Teniewątpliwieprawdziwesłowawymagająbacznejuwagi.Przecież
każdy,ktobadałhistorięCerkwirosyjskiej,wie,żebizantyjskaspuścizna
Rusi,azatemMoskwyiRosji,tonietylkoduchowośćimaterialnakultu-
racerkiewna,aletakżeokreślonytypkościelno-państwowychstosunków,
którynazywamycezaropapizmem,iktórywłaśniewImperiumRosyj-
