Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Francuskaliterackatradycjagrozy
kultemrozumu–oddajepolesiłomnadprzyrodzonym.ChoćWid-
momożnaodczytaćoczywiściejakosatyręnazabobonyprostego
ludu(którymarystokratadeSade,mimoswoichwolnościowych,
liberalnychiracjonalnychprzekonań,zdawałsięjednakniejako
pogardzać),topozostajepewienelementniepewności–czyabyna
pewno?Racjonalizmnapozórzdajesięwykluczaćgrozę–wkoń-
cuwszelkimrokoświetlonyrozumemmusiprzestaćstraszyć,gdyż
wmomenciecałkowitegopoznanianiemamysięjużczegolękać.
CzyżbydeSadepozostawiałniewielki,alejednakmargines–temu,
copozaracjonalne?
MauriceBlanchotpisałodeSadzie:nSadejesttrudnywczyta-
niu.Jestjasny,stylmaprzejrzysty,językprosty.Chcebyćlogiczny;
spekuluje,ciąglespekuluje;wolnyodprzesądówrozumprzemawia,
abyprzekonać”33.ZdaniemBlanchotakluczemdoczytaniadeSa-
de’ajestracjonalizmzgodnyzosiemnastowiecznymikoncepcjami
oświeceniowymi.Mimowszystko,nawetskładającwystępujące
wjegotwórczościelementyfantastycznenakarbpastiszuikaryka-
tury,trzebapamiętać,żeniebrakujeusłynnegolibertynatakżegro-
zywpełniracjonalnej,związanejzbólem,uwięzieniem,prze
mo-
cą.WZbrodniachmiłościbohaterkapopełniazabójstwoopisane
wsposóbwyjątkowodosadny.Konkludując,równieżracjonalizm,
posługującsięprzykłademdeSade’a,niewykluczałelementówgro-
zy,choćspychałjewcień.
Jednymznajsłynniejszych(izarazemnajwybitniejszych)pi-
sarzyinteresującegonasnurtujestbezwątpieniaJoris-KarlHuy-
smans(1848–1907).UrodzonywParyżu,pochodziłzholenderskiej
33M.Blanchot,Fundamentalnanieprzyzwoitość,w:Antologiawspół-
czesnejkrytykiliterackiejweFrancji,oprac.W.Karpiński,przeł.S.Cichowicz
etal.,Warszawa1974,s.44.
27
