Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Perspektywyteoretyczne
jestpróbaprzezwyciężeniasporuindywidualizm–holizmpoprzezodwoła-
niesiędoosiągnięćinnychnaukspołecznych,spojrzenie,jakradząsobie
oneztymproblemem.Dylematindywidualizm–kolektywizm,towarzyszą-
cynaukomspołecznymodichzarania,możnarozpatrywaćnawielu,wza-
jemniepowiązanychpłaszczyznach.JerzySzackiwyróżniadziesięćtakich
płaszczyzn.Dlanasnajbardziejinteresującajest
płaszczyznametodologiczna,naktórejprzeciwstawiałysięsobiedwiestra-
tegiebadaniażyciaspołecznego.Jednaznichzakładała(izakłada),iżwostatecz-
nymrachunkuwszystkietwierdzeniaofaktachspołecznychdająsięsprowadzić
dotwierdzeńopostawachidziałaniachjednostek,podczasgdydrugadopuszcza-
ła(idopuszcza),anawetzalecała(izaleca),uwzględnianiewwyjaśnianiufaktów
iprocesówspołecznychtakichlubinnychnieredukowalnychcałościponadjed-
nostkowych.Przyjęciekażdejztychstrategiijest,oczywiście,jakośzwiązane
zodpowiednimipoglądamiontologicznymi,głównymprzedmiotemsporujesttu
wszakżenietylenaturarzeczywistościspołecznej,ilenajwłaściwszysposóbjej
wyjaśniania(Szacki1999:15).
Wponiższymtekściechcemyprzyjrzećsięrolizasadymetodologiczne-
goindywidualizmuwwyjaśnianiuzjawiskszerokorozumianegoporządku
społecznegoijegozmienności.Gdyidzieorolęjednostkiwwyjaśnianiu
problemówporządkuspołecznegoijegozmienności,przyjmujemyzałoże-
nie,żeproduktywnąperspektywąwydajesiębyćinterdyscyplinarnepo-
dejścienowegoinstytucjonalizmu(NI).Specyfikęowegonurtuwystępu-
jącegoodkilkudekadwobrębiewszystkichdyscyplinnaukspołecznych
tworząnastępującecechy:zasadametodologicznegoindywidualizmu;na-
ciskbadawczynainstytucje,wramachktórychdziałają–czasamiramy
teprzekraczając–jednostkiludzkie(działającepodmioty,ocharakterze
indywidualnymizbiorowym);instytucjewiążązesobąpoziomymikro
imakrotworząctymsamympodstawyporządkuspołecznego;relacjeludz-
kiedziałania–instytucjeprzebiegajązawszewramachszerszegokontek-
stuprzyrodniczo-materialnego;NImacharakterteoriiopisowo-wyjaśnia-
jącychinormatywnych,aróżnicemiędzynimisądlabadaczyistotne2.
2ZdaniemG.Lissowskiego(1994:8):Związkimiędzyobupodejściami:normatywnym
iopisowymwymagająkomentarza.Wpodejściunormatywnymwcentrumzainteresowa-
niaznajdująsięwłaściwościmetody(podejmowaniadecyzji,wyborustrategii,agregowa-
niapreferencjiindywidualnych,ustalaniaocenypodziałudóbritp.)iuzyskiwanegozajej
pomocąrezultatu.Celembadaniajestnaogółwykazanie,żejedyniepewnametodalub
klasametodprowadzidopożądanychrezultatówlubspełniaustalonyzastawpostulatów
normatywnych.Wkonsekwencjiteorienormatywnewskazują,jakiepowinnybyćzachowa-
nia,podająoptymalnysposóbosiąganiawustalonychwarunkachzgóryokreślonegocelu.
Wpodejściuopisowymuwagakoncentrujesięgłównienazachowaniachludziizbiorowych
aktoróworaznaprzebieguprocesuprowadzącegodookreślonegowyniku.Rozważasiętu
zbiorystrategiidostępneuczestnikomtegoprocesuwzależnościodwarunków,wjakich
onprzebiega.Przyjmujączałożenieoracjonalnościpodejmowanychdecyzji,przewidu-
jesięzachowaniauczestnikówprocesu,anastępnieweryfikujesięhipotezyoprzebiegu
